Na kilku polskich uczelniach powstają eksperckie centra wiedzy, które mają pomagać w tworzeniu rozwiązań, przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu, m.in. seniorów czy osób z niepełnosprawnościami. Rozwiązania dotyczyć będą różnych sfer, m.in. transportu, architektury, urbanistyki i budownictwa, cyfryzacji i komunikacji, dizajnu.
WAT rozpoczyna właśnie projekt dotyczący transportu i mobilności, Politechnika Krakowska – architektury, urbanistyki i budownictwa. Uniwersytet Szczeciński zdobył unijne środki na ten cel w obszarze cyfryzacja i komunikacja, a Politechnika Opolska w dziedzinie design i przedmioty codziennego użytku.
Istota projektowania uniwersalnego polega na przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu poprzez przyjazne tworzenie produktów, usług czy elementów otoczenia, tak aby mogli z nich korzystać możliwie wszyscy, bez potrzeby dodatkowej adaptacji.
W Wojskowej Akademii Technicznej (WAT) powstaje pierwsze w kraju Centrum wiedzy o dostępności do transportu i mobilności osób o szczególnych potrzebach. „Eksperci Centrum będą rozwijać zagadnienia projektowania uniwersalnego i kształcić kadry w tym kierunku. Celem ich działań ma być wypracowanie rozwiązań, które ułatwią funkcjonowanie seniorom, osobom chorym i niepełnosprawnym, a także weteranom z zespołem stresu pourazowego oraz ofiarom wypadków drogowych” – poinformowała Ewa Jankiewicz, rzeczniczka prasowa WAT w komunikacie prasowym na stronach uczelni.
Dzięki podejmowanym w Centrum działaniom wzrosnąć ma mobilność osób o szczególnych potrzebach.
„Osoby o szczególnych potrzebach nie mogą korzystać ze środków transportu często z powodu ich niedostosowania do potrzeb, możliwości, wymagań i ograniczeń tych osób. Aby temu zapobiec, niezbędne stają się działania wyprzedzające, które sprawią, że wzrośnie mobilność osób o szczególnych potrzebach” – wyjaśnił cytowany w komunikacie dr hab. inż. Jerzy Jackowski, kierownik projektu.
Ważnym elementem wszystkich projektów jest ich interdyscyplinarność oraz współpraca międzyuczelniana. Przykładowo na WAT zaplanowano podnoszenie kompetencji kadry dydaktycznej uczelni oraz szkolenia dotyczącego tego rodzaju projektowania przez interdyscyplinarne zespoły eksperckie, m.in. z Instytutu Pojazdów i Transportu Wydziału Inżynierii Mechanicznej WAT – jednostki wiodącej w projekcie, a także przedstawicieli Instytutu Psychologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Instytutu Transportu Samochodowego, którzy są partnerami projektu.
Projekt przewiduje też współpracę z ekspertami z innych polskich oraz zagranicznych uczelni, oraz z instytucjami z obszaru społeczno-gospodarczego, aktywnymi w zakresie transportu i mobilności osób o szczególnych potrzebach. „Współpraca ta ma na celu wypracowanie innowacyjnych produktów i standardów dla usług związanych z transportem indywidualnym i mobilnością np. przy pomocy wózków inwalidzkich, rowerów, motorowerów i samochodów osobowych, w oparciu o zasady projektowania uniwersalnego” – wytłumaczył Jackowski.
Autorzy projektu oprócz szkolenia kadr akademickich, zapowiadają kampanię społeczną, której celem będzie uświadamianie społeczeństwu skali problemu osób, które z racji pewnych ograniczeń mają problemy z przemieszczaniem się powszechnie dostępnymi środkami transportu indywidualnego.
„Eksperci liczą na to, że informowanie społeczeństwa, w tym decydentów różnych szczebli, powinno przynieść wymierne efekty w postaci konkretnych decyzji dotyczących prowadzenia szkoleń czy zakupu potrzebnego sprzętu, a szerzej – kreowania polityki i długofalowych programów społecznych poprawiających mobilność osób o szczególnych potrzebach” – czytamy w komunikacie prasowym.
W ramach projektu WAT mają być również prowadzone badania i analizy, sprawdzające potrzeby i skuteczność wprowadzanych ulepszeń technicznych i technologicznych, jakości standardów usług oraz ich weryfikacja pod kątem przydatności i skuteczności w niwelowaniu niekorzystnych zdarzeń drogowych z udziałem osób o szczególnych potrzebach.
Z kolei Politechnika Krakowska (PK) w partnerstwie z Politechniką Świętokrzyską tworzy Centrum wiedzy o zasadach projektowania uniwersalnego w obszarze architektury, urbanistyki i budownictwa w ramach projektu „Hub dostępności – centrum praktycznej nauki dostępności”. PK pozyskała na te cel ponad 1,4 mln zł ze środków unijnych z grantu z programu „Dostępność Plus” NCBR.
„Koncepcja projektowania uniwersalnego (ang. Universal Design) odegrała ważną rolę w kształtowaniu pojęcia funkcjonalności i dostępności środowiska, zbudowanego dla wszystkich użytkowników. Przyczynia się do promowania równego, a tym samym sprawiedliwego dla wszystkich dostępu do dóbr i usług, z uwzględnieniem potrzeb tych użytkowników, których funkcjonowanie jest w pewnym aspekcie ograniczone”- wyjaśniła kierownik projektu, Patrycja Haupt, profesor PK z Wydziału Architektury tej uczelni, cytowana na stronach internetowych politechniki.
”Upowszechnianie wiedzy o zasadach projektowania uniwersalnego i wprowadzanie ich do praktyki projektowej jest niezbędnym elementem poprawy jakości funkcjonowania osób z ograniczeniami mobilności i percepcji. Przynosi korzyść wszystkim członkom społeczeństwa” – dodała.
Politechniczny hub ma być centrum praktycznej nauki dostępności w obszarze architektury, urbanistyki i budownictwa. Z jego zasobów będą mogli korzystać przede wszystkim nauczyciele akademiccy i studenci, ale także pracodawcy, przedsiębiorcy i urzędnicy.
„Wiedza o projektowaniu uniwersalnym powinna być rozpowszechniana nie tylko wśród projektantów. Promowanie społeczeństwa włączającego wszystkich obywateli oraz zapewniającego im pełną równość oraz możliwość uczestnictwa w życiu społecznym jest ważne dla wszystkich użytkowników przestrzeni” – podkreśliła Patrycja Haupt.
W ramach huba dostępności zostanie zaproponowanych szereg innowacyjnych działań – począwszy od utworzenia centrum wiedzy o dostępności, przez info-kiosk z informacjami na temat dostępności oferty uczelni po tzw. poligon dostępności czyli centrum praktycznej nauki dostępności, w którym studenci będą mogli testować swoje projekty – aranżować przestrzeń mieszkalną, miejsce pracy, tor przeszkód czy ogród, tak, by można było w tych przestrzeniach wygodnie manewrować wózkiem czy stosować symulatory wad wzroku i starości.
Jak czytamy w komunikacie uczelni, „planowane jest też promowanie wiedzy o dostępności podczas targów budowalnych, szkoleń dla kadry akademickiej, studentów, przedsiębiorców, podmiotów z otoczenia społecznego i samorządowego, a także w formie konkursów dla dzieci i młodzieży oraz studentów”.
Realizacja projektu „Hub dostępności – centrum praktycznej nauki dostępności” rozpoczęła się na początku roku i potrwa do końca stycznia 2023 r.
Projekty dot. dostępności na polskich uczelniach zostaną sfinansowane z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER). Polskie uczelnie zdobyły środki na ten cel w ramach konkursu NCBR. Budżet przedsięwzięcia wynosił 30 mln zł, przy czym można było uzyskać do 6 mln zł dofinansowania w jednym z pięciu obszarów tematycznych.
Nauka w Polsce – PAP, Anna Mikołajczak-Kłębek
amk/ zan/
