Za zaangażowanie i ogromną pracę związaną z popularyzacją wiedzy medycznej w odpowiedzi na pandemię COVID-19 Nagrodę Główną w konkursie Popularyzator Nauki otrzymał w piątek dr hab. Piotr Rzymski. Przyznano też nagrody w kategoriach naukowiec, animator, instytucja, media i zespół.
Jury doceniło dr. hab. Piotra Rzymskiego za to, że przystępnie wyjaśnia Polakom treść publikacji naukowych dotyczących SARS-CoV-2 i niestrudzenie edukuje. Napisał 90 artykułów w „Polityce”, a od marca 2020 r. udzielił ponad 700 wypowiedzi dla mediów. Jest jednym z inicjatorów projektu Nauka przeciw Pandemii. Naukę popularyzuje od kilku lat.
„Żyjemy w społeczeństwie, które każdego dnia jest beneficjentem osiągnięć nauki, a w tak bardzo ograniczonym stopniu zdaje sobie z tego sprawę. (…) Żyjemy w społeczeństwie, w którym niektórzy z plucia na naukę czynią cnotę, a inni intencjonalnie ją ignorują dla własnego ekonomicznego czy politycznego kapitału” – powiedział dr hab. Rzymski, odbierając nagrodę.
„Żyjemy w społeczeństwie, które w ten właśnie oto sposób płaci cenę za dekady zaniedbań w procesie edukacji na różnych szczeblach jej realizacji” – dodał. W jego ocenie edukacja zbyt długo stawiała przede wszystkim na to, by traktować człowieka, jak naczynie do którego trzeba wlać jak największą objętość wiedzy, a za mało stawiała akcentu na to, by kształtować umiejętność krytycznego myślenia, poszukiwania wiarygodnych źródeł informacji, rozpoznawania tych fałszywych i zrozumienia tego, jak działa nauka.
„Popularyzacja nauki dziś to m.in. ograniczanie tragicznych skutków tych zaniedbań. Popularyzacja nauki z jednej strony ma faktycznie dostarczać informacji sprawdzonych, rzetelnych, wiarygodnych (…), ale ma być podana w ten sposób przystępny dla wszystkich, a z drugiej strony ma uczyć, jak wykorzystać te informacje, by podejmować dobre decyzje (…)” – mówił laureat.
„A zatem popularyzacja nauki to nie nagrody, prestiż, sława, medialność. Popularyzacja nauki to lepsze dziś i spokojniejsze jutro” – powiedział dr hab. Piotr Rzymski.
Szef gabinetu politycznego ministra w Ministerstwie Edukacji i Nauki (MEiN) Radosław Brzózka gratulując zwycięzcom, powiedział, że ich dokonania są tym większe w związku z pandemią koronawirusa. „Pandemia okazała się dodatkowym impulsem (…) do tego, aby jeszcze w nowy sposób podjąć to wyzwanie popularyzowanie wiedzy, rozwiewania tego, co jest jej przeciwieństwem, a więc mitów, różnych wizji oderwanych od rzeczywistości, którą nauka przecież rzetelnie zawsze stara się badać i przybliżać i upowszechniać” – podkreślił. Brzózka życzył popularyzatorom, aby mieli sporo energii w kolejnym roku.
Z kolei prezes PAP Wojciech Surmacz podziękował za finansowe wsparcie resortowi edukacji i nauki. „Chciałbym podziękować naszemu serwisowi Nauka w Polsce, bo to jest ciężka robota co roku, nie tylko prowadzenie tego serwisu, ale ten konkurs – to jest duże wyzwanie. (…) Ta robota jest wykonywana bardzo dobrze, myślę, że coraz lepiej” – ocenił.
„Ogromne zainteresowanie czytelników, zwłaszcza w pierwszym okresie pandemii potwierdza, jak duże jest zainteresowanie rzetelnymi informacjami na temat zdrowia nie tylko w zakresie tej naszej działalności, czyli serwisu Nauka w Polsce czy Fake Hunter (społeczny serwis factcheckingowy PAP – przyp. PAP), ale również państwa działalności” – powiedział Surmacz, kierując słowa do popularyzatorów nauki.
Przewodniczący jury prof. Michał Kleiber powiedział, że żyjemy w czasach, w których „gdzie nie spojrzeć, to problem”. Wskazał m.in. na pandemię czy kryzys klimatyczny. „To, co robimy – popularyzowanie wiarygodnej wiedzy o świecie – jest absolutnym kluczem do pokonywania tych problemów” – zaznaczył. „Bez tego nam się nie uda” – dodał.
„Krótko mówiąc, waga popularyzacji nauki jest dzisiaj większa niż kiedykolwiek. To nie jest łatwe zadanie” – ocenił. Wskazał na to, że rzetelni popularyzatorzy padają ofiarami krytyki w mediach społecznościowych. „To jest wielki problem” – podkreślił.
Prof. Kleiber mówił też o tym, w jaki sposób należy popularyzować naukę. „Po pierwsze trzeba dopasować sposób swojego mówienia czy pisania do oczekiwań środowiska, do którego adresujemy naszą wypowiedź. (…) To pozwala nam używać prawidłowych słów. Powinniśmy też zawsze spróbować postawić sobie jeden, dwa, trzy główne cele naszej wypowiedzi, tak żeby one właśnie dotarły do słuchaczy” – mówił.
W kategorii Naukowiec laureatem została dr Anna Łosiak z Instytutu Nauk Geologicznych PAN. Jury doceniło to, że z pasją i w ciekawy sposób popularyzuje niezbyt dobrze znaną dziedzinę – geologię i związaną z tym wiedzę o planetach.
W kategorii Animator nagrodzono Adama Zbyryta. Uznano, że ciekawie i zrozumiale dla każdego omawia najnowsze wyniki badań – nie tylko dotyczących ptaków. Naukę popularyzował najpierw jako osoba związana z organizacją pozarządową PTOP, a obecnie – z uczelnią.
W kategorii Zespół laureatem została 3LAB – pracownia 3 LO w Gdyni. Pracownia to edukacyjny ekosystem, którego uczestnicy dzielą się wiedzą, czasem i umiejętnościami. Prowadzą szeroką i wszechstronną działalność, m.in. działają w obszarach medycznych, kosmicznych, polarnych, inżynieryjnych, najnowszych technologii
Centrum Popularyzacji Politechniki Śląskiej w Gliwicach nagrodzono w kategorii Instytucja. Centrum działa na wielu płaszczyznach i dociera do osób w różnym wieku. Bierze udział w licznych przedsięwzięciach, oferuje uniwersalne zajęcia, osadzając je w środowisku lokalnym i w regionie – i wciąż szuka nowych form aktywności.
W kategorii Media laureatem został dr Łukasz Lamża. Prowadzi zajęcia w przedszkolach i na Uniwersytetach Trzeciego Wieku. Realizuje ciekawe projekty, wokół których zgromadził stałych odbiorców – np. cykl „Czytamy Naturę” i „W poszukiwaniu czasu”. Pisze książki. Współpracuje z dużymi instytucjami i lokalnymi zapaleńcami.
Przyznano też wyróżnienia: dla twórców projektu Nauka. To lubię i dla twórców Ligi Matematycznej im. Zdzisława Matuskiego.
Ponadto redakcja serwisu Nauka w Polsce – PAP w głosowaniu pozaregulaminowym, zdecydowała o przyznaniu Nagrody im. red. Tomasza Trzcińskiego za wzorcową politykę informacyjną. Otrzymała ją Dominika Wojtysiak- Łańska z Zespołu ds. Promocji i Współpracy Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Do 17. edycji konkursu do redakcji napłynęło blisko 80 regulaminowych zgłoszeń. Kapituła konkursowa pierwszego stopnia wyłoniła 23 finalistów. Kapituła konkursowa drugiego stopnia pod kierunkiem wiceprezesa Europejskiej Akademii Nauk i Sztuki, wieloletniego prezesa PAN prof. Michała Kleibera – jednego z inicjatorów konkursu – wskazała ostatecznych zwycięzców.
Odbywający się od 2005 r. konkurs Popularyzator Nauki organizowany jest przez serwis Nauka w Polsce Polskiej Agencji Prasowej we współpracy z Ministerstwem Edukacji i Nauki. To najstarszy i najbardziej prestiżowy w Polsce konkurs, w którym nagradzani są naukowcy, ludzie mediów, instytucje oraz społecznicy, których pasją jest dzielenie się wiedzą i odsłanianie tajemnic współczesnej nauki osobom niezwiązanym ze środowiskiem akademickim.
PAP – Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski
szz/ agt/
