Krzysztof T. Konecki i Piotr Chomczyński
Słownik socjologii jakościowej
Oddajemy Państwu do rąk słownik, który jest odzwierciedleniem pewnej koncepcji socjologii jakościowej. Wszystkie terminy, które w nim się znajdują, zostały wybrane w sposób kolektywny podczas dyskusji grupy inicjującej z Sekcji Socjologii Jakościowej i Symbolicznego Interakcjonizmu Polskiego Towarzystwa Socjologicznego – napisał we wprowadzeniu prof. Krzysztof Konecki, przewodniczący Sekcji i jeden ze współautorów „Słownika socjologii jakościowej”, wydanego w 2012 r. nakładem wydawnictwa Difin.
Jest to zdanie o tyle istotne, że już na wstępie pozwala oczekiwać pewnej renomy. Sekcja Socjologii Jakościowej i Symbolicznego Interakcjonizmu Polskiego Towarzystwa Socjologicznego powstała w 2005 r., a zainicjował jej powołanie XII Zjazd Socjologiczny w Poznaniu, odbywający się rok wcześniej. Należy do niej wielu szanownych polskich socjologów, którzy za jeden ze swoich celów uważają wskazywanie równoprawnego miejsca socjologii interpretatywnej w ramach różnorodnych podejść w świecie akademickim.
Słownik, który udało się przygotować dzięki ich wspólnemu wysiłkowi, składa się z nieco ponad 100 haseł, opracowanych precyzyjnie i wyczerpująco, szczególnie biorąc pod uwagę stosunkowo małą objętość tzn. 350 stron tekstu. Autorzy sami przyznają, że nie udało się przedstawić wyczerpująco wszystkich haseł z zakresu socjologii jakościowej i metod i technik badań jakościowych, ponieważ musieli pójść na pewien kompromis. Osoba zainteresowana danym pojęciem będzie jednak miała co poczytać i nad czym pomyśleć. Nie powinna czuć się zawiedziona.
Zostało w nim omówionych większość pojęć ważnych z perspektywy badacza jakościowego, przedstawiono różne metody i techniki stosowane w badaniach jakościowych, wyjaśniono czym jest paradygmat i opracowano wiele innych haseł. Występuje pewna niekonsekwencja w rozdzielaniu metod od technik, ale nie większa niż ma to miejsce w innych pozycjach i wynika prawdopodobnie z tego, że w socjologii trudno jest o jedną wersję w tym wypadku.
Hasła, z których każde zostało przygotowane przez innego autora, zostały opracowane w ten sposób, że odzwierciedlają przekrój literatury, która odnosi się do danego zagadnienia i zaopatrzone są w dokładne przypisy. Każde kończy się własną bibliografią. Ma to tę zaletę, że ktoś zainteresowany głębiej tematem może dowiedzieć się kto już o tym pisał i gdzie, a więc sam bez przeszkód dotrzeć do źródła i zdobyć szersze informacje. Ponadto źródła te zostały wyselekcjonowane przez autorów haseł, co pozwala zaoszczędzić wiele trudu, przy poszukiwaniu wartościowej literatury.
Pozycja ta ma za zadanie być użyteczną w pracy dydaktycznej, ten właśnie cel przyświecał jej autorom. Wydaje się jednak, że nie tylko nauczyciele akademiccy znajdą w jej wnętrzu coś dla siebie. Sądzę, że z równym powodzeniem mogą z niej korzystać adepci nauk społecznych, którzy wiążą swoją przyszłość z badaniami jakościowymi lub po prostu chcieliby się czegoś więcej o nich dowiedzieć. Rekomendować ją jednak można osobom, które już mają pewne obycie z tekstami tego rodzaju, ze względu na zasób słów, którym się tam posłużono.
„Słownik socjologii jakościowej” napisany jest językiem zrozumiałym, jednak wymagającym doświadczenia w pracy z tekstem naukowym. Nie jest to styl gawędziarski, ale trudno go oczekiwać w publikacji naukowej, która spełnia przecież bardzo konkretną rolę wynikającą z jej nazwy. Publikacja została napisana przez wielu autorów, ale nie ma to większego wpływu na różnice stylu. Oczywiście występują, ale nie są one znaczące i nie wpływają na ogólny odbiór.
Prof. Janusz Mucha napisał w swojej recenzji książki, że metody badań jakościowych przeżywają obecnie w światowych naukach społecznych okres rozkwitu. Mimo to na polskim rynku istnieje według niego pewna luka, którą zapełnia właśnie „Słownik”.
Prawdą jest, że w ostatnich latach ukazało się kilka podręczników dotyczących prowadzenia badań jakościowych, ale bez wątpienia brakuje pozycji, które zostałyby przygotowane przez polskich autorów. „Słownik socjologii jakościowej” może stanowić krok w dobrą stronę i pozostaje nadzieja, że będzie sukcesywnie uzupełniany i rozwijany.
Zobacz: Wykaz haseł
