Istnieje potrzeba uregulowań prawnych, dotyczących stałego, finansowanego wsparcia dla funkcjonowania regionalnych towarzystw naukowych – uważa prof. Zbigniew Kruszewski, prezes Towarzystwa Naukowego Płockiego i przewodniczący Rady Towarzystw Naukowych PAN.
Według niego, działające obecnie w ramach ustawy o stowarzyszeniach regionalne towarzystwa naukowe powinny otrzymywać dotacje ze środków samorządowych, ewentualnie z budżetu państwa.
W piątek w Towarzystwie Naukowym Płockim, założonym w 1820 r. i obecnie najstarszym z istniejących w kraju, rozpoczęła się dwudniowa sesja naukowa „Perspektywy regionalnych towarzystw naukowych w Polsce”.
„Jest potrzeba uregulowania pewnych rozwiązań prawnych odnośnie towarzystw naukowych. Obecnie podlegają one przepisom ustawy o stowarzyszeniach. Towarzystwa naukowe mają jednak określoną specyfikę. Są takie, które utrzymują dosyć duży majątek z dziedzictwa narodowego” – powiedział PAP prof. Kruszewski. Jako przykład podał Towarzystwo Naukowe Płockie, które w swej bibliotece posiada zbiór ok. 400 tys. woluminów, w tym starodruków. Są tam m.in. pierwsze wydanie „De revolutionibus orbium coelestium” Mikołaja Kopernika z 1543 r. oraz 80. grafik z cyklu „Kaprysy” hiszpańskiego malarza Francisco Goi z 1799 r.
„To największa biblioteka na Mazowszu, po Warszawie. Nasze zbiory to własność wspólna, wszystkich Polaków, a nie tylko towarzystwa. A utrzymanie biblioteki oraz zbiorów, w tym ich konserwacja, kosztują. Ja pracuję społecznie, ale biblioteka ma etatowych pracowników” – podkreślił prof. Kruszewski. I dodał: „Dziś możemy uzyskać granty, ale trzeba do nich dołożyć społeczne pieniądze. A o to jest trudno. Trzeba znaleźć jakieś rozwiązanie. Albo poprzez samorządy, albo z wyższego szczebla centralnego, ale powinno być wsparcie”.
Historyk, prof. Henryk Samsonowicz podkreślił, że towarzystwa naukowe od zawsze powstawały, jako te wspólnoty, które mają zaspokoić jedną z naturalnych potrzeb człowieka: poznawanie świata i w miarę możliwości jego ulepszanie. Jego zdaniem, także obecnie, w dobie rozwoju licznych ośrodków badawczych i uczelni wyższych, których jest obecnie w Polsce ponad 300, w czasach szybkiego dostarczania wyników badawczych za sprawą rozwoju informatyki, towarzystwa naukowe odgrywają istotną rolę w życiu naukowym i kulturalnym kraju.
„W naszej tradycji narodowej towarzystwa naukowe ukazywały dorobek polskiej wspólnoty w dziedzinie nauki i kultury, a ich rola w czasach niewoli czy okresach ograniczania wolnej myśli może przynosić zaszczyt. Dzięki tym instytucjom wiedza o Polsce, Polakach, ale i o świecie, nie tylko nie uległa zapomnieniu, lecz została rozwinięta i wzmocniona. Stała się trwałym świadectwem dorobku naszych poprzedników, czynnikiem wzmacniającym naszą tożsamość i poczucie własnej wartości” – zaznaczył prof. Samsonowicz. Przypomniał, że podobną rolę odgrywało powołane z inicjatywy Stanisława Staszica (1755-1826) Towarzystwa Przyjaciół Nauk, działające w latach 1800-1832.
Według prof. Samsonowicza, współcześnie towarzystwa naukowe skupiają ludzi uprawiających naukę niekoniecznie zawodowo, raczej z potrzeby poznania i ulepszenia wielu dziedzin życia, przyczyniając się w ten sposób do jej rozwoju i upowszechniania oraz „do bezinteresownego poszerzania jej osiągnięć”. „Uzyskiwane wyniki badań, wyniki dyskusji, bezinteresownej wymiany myśli między członkami towarzystw naukowych ułatwiają prace badawcze, rozwijają zainteresowania tematyką podejmowaną przez specjalistów z różnych dziedzin wiedzy” – mówił prof. Samsonowicz.
Ocenił zarazem, iż nie jest prawdą, że regionalne towarzystwa naukowe podejmują zazwyczaj problemy lokalne. „Pytania, które w tej chwili stawiane są przed ludźmi poszukującymi wiedzy, prawdy, są tak rozległe, że nie ma tematów, które można byłoby ograniczyć, jako temat nie główny” – dodał prof. Samsonowicz.
W trakcie piątkowej inauguracji konferencji, Towarzystwo Naukowe Płockie przyznało tytuł honorowego członka prof. dr hab. Andrzejowi Chodubskiemu, politologowi z wydziału nauk społecznych Uniwersytetu Gdańskiego.
W ramach konferencji, zorganizowanej przez Towarzystwo Naukowe Płockie wystąpi ok. 20 prelegentów, przedstawicieli regionalnych towarzystw z całego kraju.
