„Niepokój społeczny” – zjawisko szczegółowe i umiejscowione, jak również ogólne i wieloznaczne, odnoszące się zarówno do psychologicznych nastrojów i odczuć, czy działania ruchów społecznych i dynamiki politycznej, co szerszych narracji wyłaniających się w złożonych zmianach cywilizacyjnych. Pytamy o źródła, konteksty i formy „niepokoju społecznego”, który w języku współczesnej humanistyki odmienia się w różnych fenomenach.

Herbert Blumer pisał w artykule pt. „Społeczny niepokój i protest zbiorowy” z 1978: „Niepokój społeczny nie objawia się nagle jako gotowy twór. Przeciwnie, przechodzi zazwyczaj powolny i przewlekły proces wzrostu i rozwija się w szczególną formę. Ten proces rozwoju zwykle zaczyna się w niejasnych warunkach, wymaga stosownych ułatwień, poddany jest grze dramatycznych wydarzeń (…)”. W interakcjonistycznej wykładni amerykańskiego socjologa źródeł owego „niepokoju społecznego” należy szukać w predyspozycjach, okolicznościach, interakcjach i formach jego wyrażania. W naszym
ujęciu „interpretacja napięć strukturalnych” to zbyt wąsko zarysowana perspektywa, nawet w odniesieniu do ruchów społecznych. Nie wyjaśnia ona dusznego klimatu „niepokoju społecznego”, który obraliśmy za temat naszej konferencji. Wychodzimy też poza zastosowane na przykład w badaniach Eurobarometru analogiczne pojęcie, które sprowadza kategorię „niepokoju społecznego” do zbioru subiektywnych opinii wyrażających satysfakcję z własnego losu i biegu wydarzeń.

Dostrzegamy konieczność szerszego ujęcia problematyki „niepokoju społecznego”, które będzie uwzględniać zarówno zmiany cywilizacyjne związane z „radykalizacją nowoczesności” jak ujął to prominentny socjolog (Giddens 1990), szeroko rozumianą globalizacją i rozwojem kapitalizmu, sekularyzacją, rozwojem społeczeństwa masowego czy procesami demokratycznymi związanymi zarówno z umacnianiem się indywidualizmu i filozofii praw człowieka, co komunitariańską i narodową nostalgią, która niejednokrotnie przyjmuje formę wspólnotowego ekstremizmu i ortodoksji. W tych potężnych procesach upatrujemy tytułowych źródeł niepokoju społecznego i popularnego dziś pojęcia „ryzyka”. Niemal symbolicznie problemy te kumulują się dziś w zjawisku, które opinia publiczna określiła mianem „kryzysu imigracyjnego”, choć dla wielu jasne pozostaje, że istota rozgrywającego się dramatu uchodźców jest dużo bardziej zawiła i leży w wymienionych tu zagadnieniach, prowokując do fundamentalnych pytań o tożsamość, nierówności społeczne, sprawiedliwość, zmiany klimatyczne, porządek prawa, itd.

Przejawy niepokoju społecznego urzeczywistniają się przy tym w różnorodnych kontekstach ideologicznych, kulturowych, narodowych oraz politycznych. Ich identyfikacja pozwala na jego umiejscowienie i zobrazowanie w dynamice konkretnych zjawisk i procesów społecznych, decyzji politycznych i rozwiązań. Nie rozstrzygamy czy „niepokój społeczny” jest wyłącznie zjawiskiem negatywnym i destrukcyjnym. Radykalizacja nastrojów, która stanowi jedną tylko z manifestacji niepokoju, przynosi spór o kształt sfery publicznej, jest wyrazem reakcyjnych tęsknot za utraconym porządkiem, ale także przejawem wzniosłych predylekcji, awangardowych wizji i utopijnych nadziei. W obu przypadkach dostrzegamy proces, w którym istniejące status quo staje pod znakiem zapytania, a wraz z nim podstawowe kategorie naszego samo-rozumienia. Spory polityczne, które dzielą polską opinię publiczną z rzadko spotykaną intensywnością i temperaturą dotykają często rozumienia podstawowych dóbr. Niestety, dyskusje te niezwykle rzadko zarazem osiągają meritum, a dyskusja zatrzymuje się pod wpływem emocji, wzajemnej niechęci i uprzedzeń w fazie embrionalnej. Zablokowane procesy komunikacyjne, tak jak i polityka informacyjna wzmagają jedynie niepokój społeczny.

Obok różnych postaci radykalizmu, formy niepokoju społecznego zaczynają się multiplikować: alienacja społeczna, lęk, podniecenie, zatroskanie, agresja, przemoc, obojętność, niepewność, anomia czy anarchizacja idą w parze ze wzrostem obywatelskich inicjatyw, mobilizacją społeczną, akcjami protestacyjnymi, wzmożoną aktywnością alternatywnych ruchów społecznych i miejskich. „Niepokój społeczny” w różnych postaciach urasta do jednej z podstawowych kategorii przebijających w socjologii, filozofii polityki i innych dyscyplinach. Zapraszamy do jej analizy.

Organizatorzy planują wydanie recenzowanej monografii naukowej składającej się z nadesłanych artykułów. Warunkiem opublikowania artykułu w monografii jest przesłanie go w terminie do 30 lipca 2016 roku oraz uzyskanie pozytywnej recenzji. Wymogi redakcyjne zostaną przesłane wraz z informacją o zakwalifikowaniu się na konferencję. Wysokość opłaty konferencyjnej uzależniona jest od formy uczestnictwa:

• Uczestnictwo czynne w konferencji oraz publikacja opracowania w monografii: 150 zł;
• Uczestnictwo czynne w konferencji (bez publikacji opracowania): 50 zł.

Formularze zgłoszeniowe można nadsyłać do 3 czerwca 2016 r.

Zobacz
Zaproszenie i formularz zgłoszeniowy

MS

Redakcja strony

www.mojasocjologia.pl