Terms of trade – poszczególne kraje biorąc udział w międzynarodowej wymianie handlowej osiągają z tego korzyści. Ich poziom zależy od kształtowania się cen towarów i usług przez nie eksportowanych i importowanych. Wskaźniki terms of trade (dosłownie „warunki wymiany”) umożliwiają kompleksową ocenę tych zmian. Najczęściej wykorzystuje się cenowy (towarowy) wskaźnik terms of trade, który wyraża relację zmian cen produktów eksportowanych przez dany kraj do zmian cen produktów przez niego importowanych w określonym czasie (por. Jantoń-Drozdowska 2009: 81).
Można powiedzieć, że analiza terms of trade ma określić jak z biegiem czasu zmienia się siła nabywcza jednej grupy towarów (eksportowanych) w stosunku do innej grupy towarów (importowanych), „terms of trade są rozumiane jako relacja zmian cen dóbr eksportowanych do zmian cen dóbr importowanych przez poszczególne kraje. Są to tzw. cenowe (nominalne) terms of trade” (Biskup, Rosiennik 2000: 44).
Cenowe terms of trade oblicza się według wzoru (Kindleberger 1960: 154):
gdzie:
– przeciętne ceny w eksporcie,
– przeciętne ceny w imporcie,
t i o – okres badany i okres wyjściowy.
Jeżeli cenowy wskaźnik terms of trade jest wyższy od jedności w określonym czasie to znaczy, że w przeciągu roku/lat ceny produktów eksportowanych rosły szybciej niż importowanych. Oznacza to większe wpływy dla tego kraju, co jest korzystnie. Natomiast odwrotna sytuacja (terms of trade mniejszy od jedności, ceny produktów eksportowanych rosną wolniej od importowanych) jest niekorzystna i może oznaczać, że należy zwiększyć rozmiary eksportu. Jeżeli przez długi okres czasu wskaźnik jest mniejszy od jedności to należy zmienić strukturę eksportu i importu. „Optymalnym rozwiązaniem jest ukształtowanie takiej struktury gospodarki, która umożliwia eksportowanie produktów, których ceny na rynku światowym rosną szybko i jednocześnie nabywanie za granicą produktów, których ceny charakteryzują się względną stabilnością lub wolniejszym wzrostem” (Jantoń-Drozdowska 2009: 82).
Powyższa interpretacja cenowych terms of trade jest czasami myląca, ponieważ o korzyściach płynących z wymiany międzynarodowej decydują nie tylko relacje cen, ale także i relacje kosztów. Miarą korzyści jest zysk, czyli różnica pomiędzy ceną a kosztami, która może się powiększać, nawet jeśli cena dobra w eksporcie rośnie wolniej niż cena dobra importowanego. Dlatego właśnie rzeczywiste wymiary korzyści z wymiany handlowej odzwierciedlają realne (lub) ilościowe terms of trade. Rozumie się przez nie zmianę ilości towarów, jakie musi eksportować kraj, aby mógł importować określoną ilość danego zestawu towarów. Obliczenie tego współczynnika jest jednak trudne i w praktyce częściej wykorzystuje się cenowy terms of trade (Biskup, Rosiennik 2000: 45-46).
Realne terms of trade można obliczyć według wzoru:
gdzie:
– ilość towarów eksportowanych,
– ilość towarów importowanych,
t i o – okres badany i okres wyjściowy.
BIBLIOGRAFIA
- Biskup, J. i L. Rosiennik 2000. Międzynarodowy podział pracy. W: Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
- Jantoń-Drozdowska, E. 2009. Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Poznań: Ars boni et aequi.
- Kindleberger, Ch. P. 1960. Mechanizm cen w handlu międzynarodowym. W: Teoria i praktyka handlu międzynarodowego w kapitalizmie. Z. Kamecki i J. Sołdaczuk (red.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
