Skala nominalna – jest to najprostszy, najbardziej podstawowy i najmniej precyzyjny rodzaj skali. Założenia skali nominalnej spełniane są przez wszystkie wyższe skale (tzn. porządkową, ilorazową, interwałową).
Na danych typu nominalnego nie można wykonywać operacji matematycznych. „Jedyną dopuszczalną operacją matematyczną na danych typu nominalnego jest zliczanie jednostek należących do określonej kategorii danej cechy i obliczanie np. proporcji, odsetek” (Sobczyk 2005: 14).
Przykładem typowych zmiennych przedstawianych za pomocą skali nominalnej są: płeć, wyznanie, narodowość, pochodzenie społeczne, stan cywilny. Są to więc zmienne, których wartości są równe. Nie można uporządkować ich np. od najmniejszej do największej, najkrótszej do najdłuższej, od najwcześniej występującej do najpóźniej występującej itp.
Podział na kategorie musi być wyczerpujący i rozłączny, czyli zawierać wszystkie przypadki, i żaden z obiektów nie znajduje się w dwóch lub więcej kategoriach, każdą jednostkę analizy należy przypisać do jednej i tylko jednej określonej kategorii (por. Blalock 1977: 24; Nawojczyk 2002: 38).
Każdej kategorii skali nominalnej można w sposób arbitralny przypisać jakąś liczbę, lecz nie wolno na tych liczbach przeprowadzać działań arytmetycznych, ponieważ liczby pełnią jedynie rolę nazwy kategorii (por. Blalock 1977: 24).
Z relacji równości wynika, że nie ma znaczenia jaką wartość liczbową przypiszemy wartości zmiennej, byleby stosować to oznaczenie konsekwentnie. „Wartości skali nominalnej otrzymujemy, przypisując tę samą wartość jednostkom należącym do tej samej kategorii, a inne wartości tym, które należą do rozłącznych kategorii. Jedynym znaczącym postulatem jest zachowanie relacji równości cz też różności między liczbami-miarami przypisanymi poszczególnym obiektom. W związku z tym podczas 'pomiaru’ płci ważne jest tylko, by każdej kobiecie przypisać inną (tę samą dla wszystkich kobiet) wartość liczbową niż wartość przyporządkowana każdemu mężczyźnie (wszystkim mężczyznom też przypiszemy tę samą wartość). Nie ma więc znaczenia, czy kobietom przypiszemy wartość 1, a mężczyznom – wartość 0, czy odwrotnie. Dopuszczalne są też wszystkie takie przekształcenia tych liczb (wszystkie inne przyporządkowania), które nie spowodują „sklejenia” kategorii wyróżnionych przez wartości skali. W przeciwnym razie nie będziemy mieli już do czynienia z pomiarem tej samej własności” (Lissowaki i in. 2008: 34).
Według Sobczyka (2005: 14) można mówić także o liczbach typu nominalnego, „przykładami liczb typu nominalnego są: numery na koszulkach zawodników drużyny piłki nożnej, gatunki sera (Gouda, Rokwar, Cheddar), trasy autobusów, numery pokoi hotelowych, grupy krwi (A, B, 0, AB), numery telefonów itp.”.
Przy użyciu skali nominalnej możemy podać rozkład częstości zmiennej i wyznaczyć dominantę.
BIBLIOGRAFIA
- Blalock, H. M. 1977. Statystyka dla socjologów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Lissowski, G., J. Haman i M. Jasiński. 2008. Podstawy statystyki dla socjologów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Nawojczyk, M. 2002. Przewodnik po statystyce dla socjologów. Kraków: SPSS Polska.
- Sobczyk, M. 2005. Statystyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Wasilewska, E. 2008. Statystyka opisowa nie tylko dla socjologów. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
