Zadaniem socjologa jest prowadzenie badań. Można nie zgadzać się z definicjami, mieć wątpliwości, co do jego roli lub funkcji, ale kwestia udziału w badaniach, prowadzenia analiz i interpretowania zjawisk jest czymś tak pewnym jak zachód słońca.

Naukowiec, przynajmniej współcześnie, musi także publikować. Jego szanse na opublikowanie wyników własnych badań są większe, niż gdyby nie mógł się takimi pochwalić. Artykuł, który w ten sposób powstaje jest atrakcyjny, ponieważ może wnieść coś nowego do nauki. Jest także cytowany przez innych badaczy, a niejedna osoba starająca się o grant, musiała zmierzyć się ze wskaźnikiem cytowań własnych publikacji, który nie zawsze był imponujący.

Czasami istnieje błędne przekonanie, że pewnych interesujących nas rzeczy nie można badać. Wynika ono z tego, że najprawdopodobniej nie dobraliśmy do nich właściwej metody. Niektórzy badacze są tak zafiksowani na punkcie jednej drogi, którą kiedyś obrali, że nie dopuszczają myśli pójścia inną, chociaż mogłoby to wzbogacić lub pogłębić ich wnioski. Osobny problem stanowi to, że być może nie znają innych metod, nie potrafią ich stosować albo nie przyszło im do głowy, aby badać w ten sposób.

Metody prowadzenia badań dzieli się na ilościowe i jakościowe. Zarówno jedne, jak i drugie są wykorzystywane w socjologii. Przyjmuje się, że gdy chcemy uzyskać pogłębioną wiedzę na jakiś temat, poznać przyczyny pewnych zjawisk, lepiej posłużyć się metodami jakościowymi. Metody ilościowe będą bardziej użyteczne, gdy celem jest uzyskanie zestandaryzowanych danych, dotyczących większej ilości przypadków.

Najodpowiedniejszą metodę wyznacza problem badawczy. W sytuacji, gdy chcesz zbadać preferencje wyborcze, najwłaściwszy będzie sondaż, a więc jedna z metod ilościowych. Kiedy interesują cię historie z życia, zachowania określonej grupy ludzi, to odpowiedniejszy będzie np. wywiad narracyjny, należący do metod jakościowych. To oczywiście nie wyczerpuje tematu, ponieważ istnieje wiele metod, którymi może posłużyć się reprezentant nauk społecznych.

Wiele mówi się o potrzebie planowania, a więc opracowania projektu badań. Istnieją wytyczne, służące do jego poprawnego przygotowania. Przechodząc przez kolejne etapy, można uzyskać pewność (o ile wszystko zostanie poprawnie zaplanowane), że badania są przygotowane zgodnie z wymogami metodologicznymi, w sposób naukowy.

Kuszące wydaje się pójście na łatwiznę i wykonanie swoich badań bez właściwego projektu, wybierając tę metodę, która jest w danej chwili najbardziej dostępna. Nie jest to polecany sposób, ponieważ istnieje zagrożenie, że nawet jeśli pojawią się interesujące wnioski, to takich danych nie będzie można użyć, zostaną podważone, ponieważ już sam sposób ich pozyskania budzi wątpliwości. Lepiej więc przejść przez cały żmudny proces i doskonalić się w warsztacie badacza, żeby być pewnym własnych wyników.

Wydano mnóstwo podręczników o wyborze tej, czy innej metody. Opisano sposoby planowania badań. Jednak trzeba przyznać, że materiału jest bardzo dużo. Czasami na uczelniach prowadzi się szkolenia, ale nie zawsze jest możliwość uczestnictwa, a ich jakość bywa różna. Ciekawą alternatywą, jaka się pojawiła w ostatnich dniach, są warsztaty organizowane przez Instytut PWN.

Instytucja ta zaprosiła dr Sylwię Bedyńską z Uniwersytetu SWPS, aby podzieliła się swoją wiedzą i doświadczeniami. Pod redakcją dr Sylwii Bedyńskiej już od kilku lat ukazują się świetne podręczniki z serii „Statystyczny drogowskaz”. Ponadto prowadzi ona na Uniwersytecie SWPS zajęcia z zakresu statystyki i metodologii badań psychologicznych.

Warsztaty podzielono na kilka etapów. Jak czytamy na stronie: „(…) przeprowadzimy Państwa przez wszystkie tajniki stosowania metod ilościowych i jakościowych, w tym odpowiemy m.in. na pytania:

• Jak samodzielnie przygotować projekt badania?
• Jaką metodę badawczą wybrać w zależności od potrzeb projektu?
• Jak interpretować wyniki badań ilościowych a jak jakościowych?

Podczas warsztatu uczestnicy będą mieli możliwość usystematyzowania swojej wiedzy na temat przeprowadzania badań, począwszy od planowania badania poprzez realizację, do analizy wyników i przygotowania raportu”.

Co ciekawe, pakiet szkoleniowy obejmuje oprócz udziału w sesjach, materiałów edukacyjnych i poczęstunku, także certyfikat uczestnictwa. Jest to rzecz, która może się przydać, aby udowodnić posiadane doświadczenie, np. startując w przetargu lub chociażby starając się o pracę.

Z pewnością nie jest to opcja najtańsza (w przedsprzedaży do 20 listopada cena udziału wynosi 499 zł netto), ale również pewne jest to, że warsztaty dotyczące tego, jak poprawnie stosować metody jakościowe i ilościowe są potrzebne socjologom, którzy poważnie traktują kwestie metodologiczne. Nad jakością tych warsztatów czuwa uznana i ceniona instytucja, co pozwala przypuszczać, że wszystko zostanie przygotowane w profesjonalny sposób.

Program

10:00-11:30 Panel I: Projektowanie badań – strategie zarządzania procesem

• Definiowanie ramy analitycznej (cele, problematyka, techniki badawcze, sposoby analizy, raportowanie i dystrybuowanie wyników)
• Określanie modelu realizacji badań
• Dobór metod i technik do danego projektu badawczego
• Zarządzanie przebiegiem prac terenowych
• Sposób organizacji pracy w zespole badawczym
• Potencjalne ryzyka w projekcie badawczym
• Wykorzystanie nowych technologii w procesie badawczym
• Metodologie mieszane, czyli po co i jak łączyć różne podejścia badawcze

11:30-11:45 Przerwa na kawę

11:45-13:15 Panel II: Badania jakościowe w praktyce

• Techniki realizacji badań jakościowych (wywiady pogłębione [IDI], wywiady fokusowe [FGI], etnografie, analizy danych zastanych)
• Strategie organizacji procesu badawczego
• Przygotowanie narzędzia badawczego
• Rodzaje doboru próby
• Praktyczne przykłady realizacji badań jakościowych

13:15-13:45 Przerwa obiadowa

13:45-15:15 Panel III: Badania ilościowe w praktyce

• Techniki realizacji badań ilościowych (rodzaje kwestionariuszy; sposoby realizacji: PAPI, CATI, CAWI)
• Strategie organizacji procesu badawczego
• Przygotowanie narzędzia badawczego
• Rodzaje doboru próby
• Komunikacja z badanymi i realizatorami badań terenowych
• Praktyczne przykłady realizacji badań ilościowych

15:15-15:30 Przerwa na kawę

15:30-17:00 Panel IV: Badania – etap interpretacji i wnioskowania

• Od analizy do interpretacji – jak wyciągać wnioski z badań
• Tworzenie prezentacji, pisanie raportów, sporządzanie ekspertyz – sposoby prezentacji wniosków płynących z analizy

Zobacz

Strona szkolenia: http://i.pwn.pl/NS_metody

Monika Koziar

Socjolog (2009 – UKSW) i project manager (2011 – SGH). Członek International Sociological Association (ISA). Specjalizacja: socjologia zarządzania i rozwoju lokalnego.

monikakoziar.academia.edu