Dominanta jest jedną z miar tendencji centralnej, bywa także nazywana modalną lub wartością najczęstszą. „Dominantą nazywamy taką wartość zmiennej, która w danym rozkładzie empirycznym występuje najczęściej” (Sobczyk 2005: 41).

Jest to wartość występująca najczęściej (por. Kopczyński 2005: 27) lub inaczej możemy powiedzieć, że jest to wartość najliczniejszej kategorii zmiennej, czyli wartość zmiennej jaką wskazuje największa liczba badanych (por. Nawojczyk 2002: 82).

Dominantę oznacza się literą D. „Aby można było ją wyznaczyć, musimy zmienną uporządkować w szereg statystyczny, czyli wypisać wartości, jakie przyjmuje badana zmienna i odpowiadające im liczebności. Następnie sprawdzamy, która z tych liczebności jest największa. Odpowiadająca jej wartość jest poszukiwaną dominantą. O ile dla danego szeregu statystycznego mamy jedną średnią i jedną medianę, to dominant możemy mieć kilka (jedną, dwie lub więcej). Warunkiem jednak prawidłowego określenia rozkładu liczebności w badanej grupie (a więc również występującej(ych) dominanty) jest stosunkowo duża liczebność ogólna” (Nawojczyk 2002: 82).

O ile w przypadku szeregów punktowych lub wyliczających dominantę jest wyznaczyć dość łatwo (wartość, której odpowiada największa liczba wskazań), o tyle mogą pojawić się pewne problemy przy szeregach rozdzielczych przedziałowych. Możliwe jest tutaj wskazanie przedziału, w którym znajduje się dominanta, ale żeby wyznaczyć jaką konkretnie wartość liczbową przyjmuje należy posłużyć się wzorem lub graficznym sposobem wyznaczania dominanty.

Wzór na obliczenie dominanty w szeregu rozdzielczym przedziałowym:

gdzie:
D – dominanta
x_D – dolna granica przedziału, w którym jest dominanta
n_D – liczebność przedziału, w którym jest dominanta
n_D-1 – liczebność przedziału poprzedzającego przedział, w którym jest dominanta
n_D+1 – liczebność przedziału po przedziale, w którym jest dominanta
i_D – rozpiętość przedziału.

Metoda graficzna wyznaczania dominanty sprowadza się do zaznaczenia na wykresie obrazującym rozkład zmiennej (oś y – liczebność/odsetek; oś x – przedziały) dwóch przecinających się linii: z wierzchołka przedziału dominanty do wierzchołka przedziału następującego po nim i drugiej z drugiego wierzchołka przedziału dominanty do wierzchołka przedziału przed przedziałem, w którym jest dominanta. Następnie z punktu przecięcia należy poprowadzić linię prostopadłą do osi x i odczytać wynik – w ten sposób wyznaczona została dominanta.

Warto pamiętać, że dominantę można wyznaczać już na poziomie skali nominalnej (por. Lissowski i in. 2008: 83). Co oznacza, że możliwe jest także wyznaczanie jej w przypadku skal porządkowych, ilorazowych i interwałowych.

BIBLIOGRAFIA

1. Kopczyński, M. 2005. Podstawy statystyki. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią wieki”.
2. Lissowski, G., J. Haman i M. Jasiński. 2008. Podstawy statystyki dla socjologów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
3. Nawojczyk, M. 2002. Przewodnik po statystyce dla socjologów. Kraków: SPSS Polska.
4. Sobczyk, M. 2005. Statystyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

MS

Redakcja strony

www.mojasocjologia.pl