A. N. Oppenheim
Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw
Praca A. N. Oppenheima pt. Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw jest jednym z najlepszych, o ile nie najlepszym, podręcznikiem dotyczącym sporządzania kwestionariusza ankiety lub wywiadu, jaki zdarzyło mi się czytać. Jej autor przez wiele lat wykładał studentom zasady prowadzenia badań sondażowych, a jego doświadczenie w przekazywaniu wiedzy znajduje odzwierciedlenie w tej książce.
Oppenheim w przedmowie przekonuje nas, że nie jest to pozycja dla osób, którym wydaje się, że minimum zdrowego rozsądku wystarczy do napisania dobrego kwestionariusza. To podejście jest bardzo słuszne, a także ostrzega przed niebezpieczeństwem, gdy za budowę kwestionariuszy biorą się osoby do tego nieuprawnione, które nie dysponują odpowiednią wiedzą.
W stosunku do poprzedniego wydania, wprowadzono kilka poprawek: „nowe są dwa rozdziały o planowaniu badań i prób, dwa o wywiadach, po jednym o planowaniu kwestionariusza, o analizie statystycznej oraz o badaniach pilotażowych. Specjalne ćwiczenia powinny pomóc w praktycznym opanowaniu materiału”. Nie jest to jednak publikacja nowa, wydano ją w 2004 r., ale informacje nie uległy dezaktualizacji, a także nadal można ją bez problemu kupić.
Książka składa się z piętnastu rozdziałów. Pierwszy z nich stanowi wprowadzenie do planowania badań sondażowych. Kolejne dwa pomogą w przygotowaniu sondaży analitycznych i sondaży opisowych. W rozdziale czwartym dość barwnie opisano zastosowanie badań pilotażowych. Rozdział piąty dotyczy wywiadu o charakterze eksploracyjnym (tzn. pogłębionego, swobodnego) i jesteśmy w nim przekonywani, że aby go przeprowadzić, trzeba mieć ku temu stosowne umiejętności i predyspozycje. Następny rozdział to opis wywiadu standaryzowanego. Podczas omawiania kwestii wywiadu autor określa jakie są różnice pomiędzy wywiadem standaryzowanym, a pogłębionym i w jakim stadium procesu badawczego użyć każdego z nich.
Od rozdziału siódmego skoncentrowano się na budowie kwestionariusza. Rozdziały dotyczą: projektowania kwestionariusza, formułowania pytań, pomiaru postaw i opinii oraz konstruowania stwierdzeń dotyczących postaw, ich skalowania. W rozdziale dwunastym autor prezentuje zalety metod projekcyjnych w badaniu postaw, dzięki którym można niekiedy spojrzeć głębiej w świadomość respondenta niż za pomocą skal. Rozdział trzynasty dotyczy alternatywnych metod zbierania danych (m.in. wykorzystując dyferencjał semantyczny i macierze pojęć, rangowanie, socjometrię). Ostatnie dwa rozdziały dotyczą przetwarzania i analizy danych. Na końcu każdego rozdziału znajduje się spis literatury zalecanej z podziałem na polskojęzyczną i anglojęzyczną.
Książka sama w sobie wygląda niepozornie. Na pierwszy rzut oka pomyślałam, że będzie to lektura trudna i nużąca. Jednak już pierwszy rozdział przekonał mnie, jak bardzo się mylę. Język jakim posługuje się autor jest przyjazny czytelnikowi, a styl wypowiedzi charakteryzuje się lekkością (nie mylić ze spoufalaniem się z czytelnikiem). Struktura tekstu może z początku odpychać, ponieważ pomimo podziału na podrozdziały, mamy do czynienia z jednolitym ciągiem tekstu. Liczne przykłady wzbogacają jednak lekturę i sprawiają się, że książkę czyta się z przyjemnością.
Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw to pozycja, którą powinien mieć na swojej półce każdy socjolog, a także dobrze się z nią zapoznać. Szczególnie można ją polecić studentom i doktorantom socjologii, ale również bardziej doświadczeni badacze i wykładowcy, którzy się jeszcze z nią nie zapoznali, znajdą coś dla siebie. Nie jest to może podręcznik dzięki któremu szybko docierasz do potrzebnych informacji, ale naprawdę warto poświęcić więcej czasu, aby się z nim zapoznać, ponieważ wiedza, którą uzyskasz jest tego warta. Oprócz socjologów przyda się on także badaczom rynku, psychologom społecznym oraz wszystkim osobom, które muszą przygotować kwestionariusz, a są już dostatecznie świadome, że nie wystarczy do tego zdrowy rozsądek, lecz potrzebna jest usystematyzowana wiedza.
A. N. Oppenheim. Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw
Komentarz do wpisu “A. N. Oppenheim. Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw”