Przejawów kultury oddolnej – a więc np. świadectw, jak obywatele spontanicznie podejmują działania związane z kulturą – poszukują jeżdżąc po Polsce antropolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego. Badacze chcą się m.in. dowiedzieć, skąd bierze się kultura, kto i jak ją tworzy.
Antropolodzy z UW, uczestniczący w projekcie o oddolnym tworzeniu kultury, wyjeżdżają w teren kilka razy do roku. Odwiedzają miasta, miasteczka i wsie. Rozmawiają, fotografują i filmują. Metoda etnograficzna, którą stosują, zakłada, że trzeba być blisko wydarzeń i ludzi. Przyglądają się temu, jak ludzie ze sobą współpracują, jak angażują się w działania instytucjonalne, jak powołują instytucje i jak w nich działają, wypatrując przejawów kultury oddolnej. O badaniach poinformowała w przesłanym PAP komunikacie członkini zespołu, Karolina Dudek.
„Każdy z nas podejmuje jakieś twórcze działania kulturowe, niekiedy w opozycji do oficjalnych działań instytucjonalnych. Sposoby uczestnictwa w kulturze jednak bardzo się zmieniają, szczególnie pod wpływem nowych mediów. Zrozumienie charakteru starych i nowych praktyk, a także dynamiki zmian jest według nas niezbędne do właściwego administrowania kulturą” – wyjaśnia koordynator projektu dr hab. Sławomir Sikora z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UW.
Dr Piotr Cichocki z IEiAK UW zwraca uwagę, że kulturą oddolną mogą być „różnego rodzaju działania, które związane są z tworzeniem tożsamości indywidualnej, lokalnej, grupowej albo z konstruowaniem świata społecznego – tej scenografii, w której toczy się życie codzienne”.
Badane są różne typy aktywności podejmowane przez mieszkańców różnych miejsc w Polsce, między innymi lokalne wydarzenia kulturalne takie jak festiwale, święta, festyny i pikniki. „Sposoby uczestnictwa w tego rodzaju wydarzeniach i sposoby współtworzenia ich w planie społecznym są znacznie bardziej złożone i trudno je ująć za pomocą dwóch kategorii: organizatorzy i odbiorcy. Opisanie tego, jak się te relacje układają, jest właśnie jednym z celów badań” – podkreślała Magdalena Zatorska.
Antropolodzy interesują się także tym, jak tworzona jest historia lokalna czy jak funkcjonują domy kultury. Poza tym badają współpracę organizacji pozarządowych z lokalnymi społecznościami i instytucjami.
Już teraz badacze na swojej stronie (http://kulturaoddolna.pl) prowadzą blog, w którym piszą o swoich badaniach, ale głównym efektem projektu „Oddolne tworzenie kultury. Wielostanowiskowe studium porównawcze” będzie raport opublikowany w 2015 roku. Antropolodzy chcą w nim pokazać, w jaki sposób różne czynniki administracyjne, ekonomiczne, kulturowe i historyczne kształtują lokalne działania kulturotwórcze. Wskażą też typy działań, które zasługują na wsparcie instytucjonalne, i stworzą katalog dobrych praktyk.
