Prof. Anna Brożek, dr Szymon Świeżewski i dr hab. Adam Rycerz zostali laureatami piątej edycji Nagrody Narodowego Centrum Nauki. Troje badaczy otrzyma po 50 tys. zł za osiągnięcia w zakresie badań podstawowych.. Nagrody wręczono we wtorek podczas uroczystej gali w Krakowie.
Tegoroczni zwycięzcy zostali wyłonieni spośród 42 kandydatur zgłoszonych przez naukowców z całej Polski.
Nagroda NCN to coroczna inicjatywa Narodowego Centrum Nauki, której celem jest promowanie wybitnych naukowców prowadzących badania podstawowe (czyli prace eksperymentalne i teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne) w Polsce.
Laureatem może zostać uczony do 40. roku życia, a wyróżnione osiągnięcia muszą powstać w wyniku prac eksperymentalnych i teoretycznych podejmowanych przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne. W konkursie uwzględniane są projekty prowadzone w polskich jednostkach naukowych i udokumentowane publikacjami.
Przewodniczący Rady NCN prof. Janusz Janeczek powiedział, że wybór laureatów nie był łatwy, ponieważ „mamy wielu znakomitych uczonych”, co napawa optymizmem myśli o przyszłości polskiej nauki.
Janeczek wspomniał także o planowanej reformie szkolnictwa wyższego. Jak zaznaczył, ustawa ma prowadzić do doskonałości naukowej.
„Doskonałość naukowa to dążenie do osiągnięcia przełomowych wyników badań, które owocują nowymi teoriami, odkryciami naukowymi, służą wyjaśnianiu otaczających nas mechanizmów, przekraczaniu granic” – powiedział przewodniczący Rady NCN.
Nagrodę NCN 2017 w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce otrzymała prof. Anna Brożek z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego za skonstruowanie oryginalnych teorii funkcji zdań pytających i rozkazujących, a także za uzupełnienie historii filozoficznej Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, poprzedzone drobiazgowymi badaniami archiwalnymi.
„Jednym z praktycznych celów logiki jest minimalizowanie ryzyka błędów w trzech typach procesów: zdobywania wiedzy, jej przetwarzania i jej przekazywania. Moje badania przyczyniają się do realizacji tego celu poprzez logiczną analizę funkcji pytań i imperatywów. Wyrażenia te odgrywają istotną rolę we wszystkich wspomnianych procesach: poznawczych, myślowych, i komunikacyjnych” – wyjaśniła prof. Brożek.
W obszarze nauk o życiu wyróżnienie zdobył dr Szymon Świeżewski z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie. Do Nagrody NCN nominowany został w uznaniu dla jego prac nad wykazaniem funkcji IncRNA w regulacji kluczowych etapów rozwoju roślin – kiełkowania i kwitnienia.
„Badam mechanizmy kontrolujące czas spoczynkowy nasion. Jednocześnie staram się wykorzystywać zalety mojego systemu badawczego do odkrywania nowych uniwersalnych mechanizmów regulacji ekspresji genów” – powiedział Świeżewski.
W obszarze nauk ścisłych i technicznych doceniony został dr hab. Adam Rycerz z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Krakowski fizyk otrzymał nagrodę za analizę teoretyczną kwantowego transportu ładunku w nanoukładach grafenowych. Za szczególnie ważne dokonanie kapituła uznała zaproponowanie mechanizmu kontroli polaryzacji prądu w przestrzeni dolinowych stopni swobody za pośrednictwem pól elektrostatycznych.
„W teorii materii skondensowanej fascynuje mnie zwłaszcza możliwość przewidywania – stosunkowo niewielkim nakładem sił i środków – zupełnie nowych, nieznanych wcześniej zjawisk fizycznych, których praktyczne wykorzystanie jest właściwie w zasięgu ręki” – powiedział Rycerz.
Nagrodę NCN fundują przedsiębiorcy, którzy biorą też udział w pracach kapituły konkursowej. W jej skład weszli również przedstawiciele Rady NCN oraz dyrekcja Centrum.
Uroczystość wręczenia Nagród NCN 2017 odbyła się w Galerii Sztuki Polskiej XIX w. w Sukiennicach. Pamiątkowe statuetki wręczyli przedstawiciele fundatorów. Galę prowadzoną przez Grażynę Torbicką zwieńczył koncert pianisty Pawła Kaczmarczyka.
Serwis PAP – Nauka w Polsce był patronem medialnym Nagrody.
Narodowe Centrum Nauki jest agencją wykonawczą powołaną do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych, czyli prac eksperymentalnych lub teoretycznych podejmowanych przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne. (PAP)
autor: Beata Kołodziej
edytor: Agnieszka Tkacz
