Cechy osób posiadających tatuaże w opinii badanych

5 lutego, 2018 Aktualnie, Wyniki badań

Czym jest tatuaż? Trudno określić to dokładnie, ponieważ nie ma zgody, co do jednej definicji tatuażu. Wiąże się to z tym, że był wykonywany różnymi metodami na przestrzeni dziejów. Współcześnie tatuaż jest definiowany jako: „(…) trwały rysunek lub napis na ciele, wykonany przez nakłucia lub nacięcia skóry i wypełnienie tych miejsc odpowiednimi barwnikami, najpierw ciemnymi, a później jasnymi (jeśli tatuaż ma być wielobarwny)” (Ciosek 2008: 354). Czas powstania sztuki tatuażu również jest niejasny (Przybyliński 2007: 8, 10-11). Odkrycia dokonane przez archeologów sugerują, że mogło to być ok. 40-14 tys. lat p.n.e. Tatuaż jest jednym z najstarszych zabiegów spotykanych zarówno w kosmetyce upiększającej, jak i negatywnej (Szczygieł-Rogowska i Tomalska 2005: 10). Ta ostatnia służyła do znakowania niewolników, ludzi należących do poszczególnych świątyń, czy skazańców.

Termin tatuaż wywodzi się z języka polinezyjskiego i oznacza malowidło, znak. Został użyty po raz pierwszy przez Jamesa Cooka w napisanej przez niego relacji z podróży dookoła świata. Ukazała się ona w Londynie w 1773 roku. Cztery lata wcześniej ten angielski podróżnik, badacz i odkrywca dotarł na czele ekspedycji do wyspy Tahiti, gdzie tatuaże były powszechnym zjawiskiem (por. Jelski 2007: 65-66). Nie oznacza to jednak, że tatuaż nie był wcześniej znany w Europie, po prostu nie miał własnej nazwy. W czasach starożytnych używano go do piętnowania niewolników (znak własności) lub przestępców (kara za przestępstwo). W średniowieczu wykorzystywano piętnowanie jako lżejszą karę cielesną, której podlegali złodzieje, ladacznice, fałszerze i oszuści karciani. Od XVII w. zwyczaj tej zanika, chociaż pojawiały się próby jego przywrócenia. W hitlerowskich obozach zagłady używano tatuaży w celu identyfikacji więźniów (por. tamże: 101-103).

Tatuaż stał się popularny wśród wyższych sfer za sprawą księcia Walii, a później króla Anglii Edwarda VIII. Podczas wizyty w Japonii wytatuował sobie smoka u jednego z najbardziej znanych japońskich tatuażystów. Gdy upubliczniono tę informację, tatuaż stał się bardzo modny (por. Zwoliński 2016: 53). Do popularyzacji tatuażu artystycznego, czyli o funkcjach wyłącznie ozdobnych, przyczynił się fakt wynalezienia maszynki elektrycznej, którą opatentował Samuel O’Reily w 1891 roku w Stanach Zjednoczonych. Najbardziej tatuaż rozwijał się w XX w., który to można nazwać „złotym wiekiem tatuażu” (por. Przybyliński 2007: 10-11). W Polsce pierwsze studio tatuażu o nazwie „As-pik” otwarto w 1991 r. w Warszawie.

Metoda

Badanie własne przeprowadzono metodą CAWI na przełomie października i listopada 2017 r. W sumie zebrano 1126 ankiet. 18% osób zadeklarowało posiadanie przynajmniej jednego tatuażu, a 82% respondentów przyznało, że tatuaży nie posiadają. Spośród osób nieposiadających tatuaży, 37% chciałoby go sobie zrobić, 55% nie zrobiłoby sobie tatuażu, a 8% było niezdecydowanych (tych ostatnich nie brano pod uwagę przy prezentowaniu wyników). Badanych podzielona na 3 grupy:

  • Posiadających chociaż jeden tatuaż (N1=206);
  • Nieposiadających tatuażu, którzy jednak chcieliby go sobie zrobić (N2=338);
  • Nieposiadających tatuażu, którzy nie chcieliby go sobie zrobić (N3=505).

Wyniki

Jednym z celów badań było sprawdzenie, jakie cechy wiążą się w opinii badanych z osobami posiadającymi tatuaże. Zanim jednak przejdziemy do omówienia tych wyników, warto przyjrzeć się, jaki jest stosunek badanych do osób mających tatuaże. Aż 87% osób posiadających tatuaże i prawie 98% osób chcących sobie zrobić tatuaż ma do nich pozytywny stosunek. Również znaczna część respondentów (44%), którzy nie chcą mieć tatuaży, deklaruje pozytywny stosunek do osób je posiadających. 31% określiło swój stosunek jako negatywny. W przypadku tych respondentów występuje znaczna różnica w rozkładzie odpowiedzi na pytania o stosunek do osób posiadających tatuaże oraz o stosunek do tatuażu w ogóle, ponieważ już 64% z nich twierdzi, że ma negatywny stosunek do tatuaży.

W czerwcu 2017 roku CBOS przeprowadził badanie na reprezentatywnej próbie dorosłych mieszkańców Polski. Z opublikowanego raportu (Moda na tatuaże) wynika, że 8% Polaków ma chociaż jeden tatuaż. 56% Polaków ma negatywny stosunek do tatuaży (32% zdecydowanie negatywny). 35% osób twierdzi, że ich stosunek jest pozytywny, ale mimo to raczej nie chcieliby zrobić sobie tatuażu, ponieważ tylko 15% z nich zdecydowałoby się na ten krok.

Jeśli chodzi o cechy przypisywane osobom wytatuowanym, wyniki badań własnych w wielu miejscach pokrywają się z tymi spotykanymi w literaturze. Respondentów poproszono o udzielenie odpowiedzi na pięciostopniowej skali dyferencjału semantycznego, gdzie po jej lewej i prawej stronie znajdowały się pozycje dobrane na zasadzie kontrastu (np. mniej atrakcyjna – bardziej atrakcyjna). Pytanie brzmiało: „czy uważa Pan(i), że osoba posiadająca tatuaż jest w porównaniu do osób, które go nie mają:”. Na potrzeby niniejszego opracowania odpowiedzi skrajne połączono, a odpowiedź środkową, neutralną, określono jako „trudno powiedzieć” (zob. Tab. 3).

Jak można się było spodziewać, osoby posiadające tatuaże uważają ludzi podobnych do siebie za bardziej atrakcyjnych od tych, które nie mają tatuaży. Dokładnie odwrotne jest u przeciwników tatuażu. Inne różnice nie były jednak tak oczywiste. Pomijając odpowiedzi osób niezdecydowanych, we wszystkich trzech grupach badani częściej wskazywali, że osoby z tatuażem są w porównaniu do osób bez tatuażu: bardziej skłonne do podjęcia ryzyka, bardziej aktywne seksualnie, bardziej odważne, bardziej kreatywne, bardziej wyluzowane. Różnice pojawiały się przy ocenie: częstotliwości korzystania z używek, skłonności do wejścia w konflikt z prawem, skłonności do depresji, opinii czy taka osoba jest godna zaufania, ocenie inteligencji, wyalienowania, agresywności i dostępności, oraz ocenie czy jest bardziej, czy mniej fajna.

Zestawienie cech osób posiadających tatuaże, na podstawie dostępnej literatury znajdziemy w artykule Marcina Nowaka (2012, 93-95). Z przytaczanych przez niego badań, wynika że tatuowanie jest skorelowane z większą skłonnością do podejmowania ryzyka i korzystania z używek. Wiąże się także m.in. z mniejszym konformizmem społecznym, większym prawdopodobieństwem wejścia w konflikt z prawem. Osoby wytatuowane oceniają siebie jako odważniejsze, bardziej kreatywne, artystyczne, indywidualistyczne, częściej ryzykujące niż osoby, które tatuaży nie mają. Badany był także (na więźniach) związek pomiędzy tatuowaniem a psychopatologią. Więźniowie wytatuowani odczuwali bardziej ból psychiczny, depresje i samoupodlenie, niż niemający tatuaży. Ponadto osoby wytatuowane były często negatywnie oceniane i przypisywano im negatywne cechy. Szczególnie widoczne było to w trzech środowiskach: pracodawców, personelu medycznego i nauczycieli. W badania przeprowadzonych przez autorkę tego artykułu, znaleźć można potwierdzenie tego, że osoby z tatuażami są postrzegane jako bardziej ryzykujące, odważne i kreatywne w porównaniu do ludzi bez tatuaży. Dostrzegany jest także związek z większą aktywnością seksualną. Jedynie osoby niechętne tatuażom, dostrzegały większą skłonność do depresji i wyalienowanie wśród wytatuowanych, chociaż ponad połowa badanych nie była zdecydowana, czy tak jest.

Wady i zalety badania

Wiedza na temat osób tatuujących się jest rozproszona i niepełna, a prowadzone badania często wykonywane były jednorazowo, na małych próbach osób. Badanie przeprowadzone przez autorkę również nie rozwiązało tej kwestii. Zostało ono wykonane techniką CAWI na panelu badawczym i jego wyniki nie są reprezentatywne. W artykule przedstawiono niewielki wycinek badania dotyczący stosunku do osób posiadających tatuaże i cech, jakie posiadają w opinii respondentów. Pewien niedosyt mógł powstać wskutek zastosowania pięciostopniowej skali do oceny cech osób posiadających tatuaże i wysokiej liczby wskazań dla odpowiedzi neutralnej (zwykle interpretowanej jako „trudno powiedzieć”/„ani tak, ani nie”). Jednak większe kontrowersje, także metodologiczne, wzbudziłoby nie danie respondentom tej możliwości. Uzyskane wyniki wskazują wśród oceny jakich cech można spodziewać się największych różnic. Jest to zaledwie punkt wyjścia do dalszych analiz w tym zakresie.

Bibliografia

  1. Ciosek, Mieczysław. 1993. Izolacja więzienna. Wybrane aspekty izolacji więziennej w percepcji więźniów i personelu. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  2. Ciosek, Mieczysław. 2008. Podkultura więzienna jako bariera resocjalizacji penitencjarnej . W: Resocjalizacja. Teoria i praktyka pedagogiczna. B. Urban i J. Stanik (red.). [T. 1] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. Drozdowski, Rafał. 2006. Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
  4. Dziuban, Agata. 2013. Gry z tożsamością. Tatuowanie ciała w indywidualizującym się społeczeństwie polskim. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  5. Gołąbek, Emilian. 2005. Inwazja przekłuwaczy ciał. Wychowawcze problemy tatuażu i piercingu u nastolatków. „Horyzonty Wychowania” nr 4, s. 251-256.
  6. Jakubowska, Honorata. 2009. Socjologia ciała. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
  7. Jelski, Andrzej. 2007. Tatuaż. Gliwice: Wydawnictwo „Kontrowers”.
  8. Mikołajewski, Jarosław. 2017. Piękna brzydota to nie bajka. „Gazeta Wyborcza” nr 233, wydanie z dnia 06/10/2017, s. 20.
  9. Moda na tatuaże. 2017. Komunikat z badań CBOS. Nr 113/2017.
  10. Nowak, Robert. 2012. Psychologiczne aspekty tatuowania się. „Roczniki psychologiczne” t. XV nr 2, s. 87-104.
  11. Przybyliński, Sławomir. 2007. „Dziara”, „cynówka”, „kolka” – zjawisko tatuażu więziennego. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  12. Przybyliński, Sławomir. 2010. Podkultura więzienna. Wielowymiarowość rzeczywistości penitencjarnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  13. Snopek, Mariusz. 2009. Tatuaż jako forma komunikacji w podkulturze więziennej (komunikat z badań). W: Komunikacja w edukacji. Uwarunkowania i właściwości. J. Gabzdyl. Racibórz: Wydawnictwo Wyższej Państwowej Szkoły Zawodowej w Raciborzu.
  14. Snopek, Mariusz. 2013. Tatuaż. Element współczesnej kultury. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
  15. Snopek, Mariusz. 2015. Nowa moda, nowe trendy – współczesne oblicze tatuaży w więziennej twórczości. „Resocjalizacja Polska” nr 9, s. 69-95.
  16. Sokołowska-Makar, Urszula. 2016. Tatuaż więzienny dawniej a dziś. W: Dawniej a dziś. Analiza przeobrażeń społeczno-politycznych. Piotr P. Madej i Damian Nowak (red.). Lipnica Dolna: Poligrafia Redemptorystów w Tuchowie.
  17. Szczygieł-Rogowska, Jolanta i Joanna Tomalska. 2005. Historia kosmetyki w zarysie. Z dziejów kosmetyki i sztuki upiększania od starożytności do poł. XX w. Białystok: Wyższa Szkoła Kosmetologii w Białymstoku.
  18. Zwoliński, Andrzej. 2016. Co mówisz swoim ciałem? O nagości, tatuażach i chirurgii plastycznej. Kraków: Inicjatywa Ewangelizacyjna WEJDŹMY NA SZCZYT.
  19. Zbyrad, Teresa. 2015. Przekształcenie ciała – tatuaż i piercing: motywy osobiste i znaczenie społeczne. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica” t. 1 nr 7, s. 67-77.
Pin It

Podobne wpisy

Komentowanie zakończone.