Społeczna dewiacja – to takie postępowanie, które w znacznym stopniu różni się od powszechnie przyjętych norm. Jest to problem odstępstwa od norm. Dewiacja nie jest ani dobra, ani zła. Zarówno patologia jak i geniusz są zaliczane do dewiacji.
Robert Merton stwierdził, że w USA dewiacja ma źródła w strukturze społecznej, gdyż promowany jest sukces, jednak środki umożliwiające osiągniecie go nie są proporcjonalnie rozłożone w społeczeństwie. Sytuacja ta rodzi frustrację, która stwarza 4 typy zachowań:
- rytualizm – jednostka rezygnuje z osiągnięcia cennych celów, ale nie rezygnuje ze środków, które do tych celów prowadzą (praca, poświęcenie itp.),
- wycofanie – jednostka rezygnuje z celów i środków zinstytucjonalizowanych,
- innowacja – niepowodzenia w osiągnieciu celów prowadzą do odrzucenia przez jednostkę społecznie akceptowanych środków; może ona dążyć do akceptowanych celów na drodze nieakceptowanych środków (np. kradzież),
- bunt – odrzucenie celów i środków przy jednoczesnym wytwarzaniu nowych wartości i sposobów ich osiągania (np. subkultura).
