Globalizacja – terminem globalizacja określa się najczęściej ogólne zjawiska gospodarcze, społeczne i polityczne zachodzące w świecie, których zasięg przekracza granice jednego kraju (Czerny 2005: 18).
Globalizacja polega na stopniowej integracji państw oraz ludzi na świecie, spowodowanej likwidowaniem różnego rodzaju barier. Na przyspieszenie procesu globalizacji w ostatnich latach wpłynęły: rozwój globalnej gospodarki (stały wzrost eksportu towarów i usług, przepływ kapitału, liberalizacja światowych rynków, pojawienie się globalnych rynków konsumenckich i globalnych marek), pojawienie się nowych podmiotów na scenie globalnej (powstawanie światowych organizacji, wielonarodowych korporacji), nowe reguły i normy postępowania (prorynkowa polityka gospodarcza i demokratyczne formy rządzenia, respektowanie praw człowieka, poszanowanie własności intelektualnej), nowe środki komunikacji międzynarodowej (Internet, komunikacja elektroniczna i powszechne posługiwanie się komputerami, faksami, telefony komórkowe, środki transportu itd) (por. Piasecki 2005: 511-512).
Można powiedzieć, że proces globalizacji to przede wszystkim proces zmian „(…) zachodzących w świecie i praktycznie mających coraz bardziej planetarny charakter, a więc obejmujących stopniowo wszystkie kontynenty, kraje i społeczeństwa. Zmiany te, w najogólniejszym sformułowaniu, polegają na zbliżaniu się, skracaniu odległości, narastaniu ilości wielorakich więzi, kontaktów, wymiany, na wzroście zależności społeczeństw we wszystkich niemal przejawach ich życia, od tego, co dzieje się w innych częściach świata. Nader istotną cechą obecnego procesu globalizacji jest niebywały w historii rozwój technologicznych środków łączności i transportu” (Żygulski 2000: 420-421).
Według M. Kaldor (2006: 715-717) pojęcie globalizacja nastręcza wiele trudności i może być określane na rozmaite sposoby. Stanowi ono zarówno przyczynę jak i skutek zachodzących przemian. Globalizacja może być zredukowana do procesu rozprzestrzeniania się globalnego kapitalizmu. Może też być ujmowana przez coraz to większą ilość powiązań, przejawiających się w postaci wzrostu liczby międzynarodowych organizacji, traktatów, kongresów, które zmieniają charakter państwa narodowego, państwa tracą stopniowo autonomię w ustanawianiu i egzekwowaniu zasad. Ponadto pojęcie globalizacja może odnosić się do procesu wyłaniania się globalnej świadomości, czyli poczucia istnienia ludzkości jako jednej, wspólnej całości.
W literaturze wymienia się trzy główne szkoły myślenia o globalizacji (Piasecki 2005: 514):
- Globaliści – uważają, że globalizacja oznacza nową epokę w dziejach ludzkości. Według nich globalizacja to główne zjawisko kształtujące stosunki międzynarodowe. Dzięki rozpowszechnianiu koncepcji liberalnych powstały globalne rynki i zasady, a także globalna cywilizacja. Wśród tej szkoły są zarówno krytycy jak i entuzjaści globalizacji.
- Globalsceptycy – twierdzą, że globalizacja to mit i nie ma mowy o powstawaniu nowej ery. Według nich zamiast o globalizacji można mówić o dalszej internacjonalizacji gospodarki światowej, w której nadal dominują gospodarki narodowe.
- Zwolennicy koncepcji globalnych transformacji – są zdania, że globalizacja jest główną siłą napędzającą przemiany. Państwa narodowe będą miały nową rolę i funkcję, nadal zachowają władzę na swoim terytorium, ale pole ich manewru będzie ograniczone.
BIBLIOGRAFIA:
- Czerny, M. 2005. Globalizacja a rozwój. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Kaldor, M. 2006. Globalizacja, państwo i wojna. W: Socjologia. P. Sztompka, M. Kuc (red). Kraków: Wydawnictwo Znak.
- Piasecki, R. 2005. Globalizacja procesów gospodarczych. W: Podstawy ekonomii. R. Milewski, E. Kwiatkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Żygulski, K. 2000. Globalizacja procesów społeczno-gospodarczych. W: Międzynarodowe stosunki gospodarcze. W. Iskra (red.). Warszawa: Fundacja Innowacja.
