Grupa społeczna – zbiorowość ludzka, której członkowie mają świadomość przynależności do grupy, jak też świadomość odrębności od innych zbiorowości ludzkich (występuje podział na „my” i „oni”). Członkowie grupy potrafią odróżnić uczestnika grupy od osób, które do grupy nie należą.
Zdaniem Sztompki grupa społeczna to „(…) zbiór jednostek, w którym wspólnota pewnych istotnych społecznie cech wyraża się w tożsamości zbiorowej i towarzyszą temu kontakty, interakcje i stosunki społeczne w jej obrębie częstsze i bardziej intensywne niż z osobami z zewnątrz. Inaczej: zbiorowość ludzi, pomiędzy ktorymi występuje więź obiektywna, subiektywna i behawioralna” (Sztompka 2004: 196).
Grupa to „dwie osoby lub więcej osób, między którymi dłużej niż przez parę chwil zachodzi interakcja, które wzajemnie na siebie oddziałują oraz spostrzegają siebie w kategorii 'my'” (Myers 2003: 356).
Jednak w socjologii za grupę społeczną uznaje się zbiorowość minimum 3 osób, ponieważ dopiero w takiej grupie możliwe są zjawiska nie zachodzące w diadzie, np. przegłosowanie, wchodzenie w sojusze, spisek itp.
Z perspektywy strukturalistycznej grupa społeczna jest zbiorowością, którą charakteryzują struktury wewnątrzgrupowe. Ich wystąpienie jest warunkiem koniecznym uznania zbiorowości za grupę społeczną. Najczęściej wymienia się (Szacka 2008: 192-195):
- strukturę socjometryczną – socjometria zajmuje się zachodzącymi w grupie oddziaływaniami między ludźmi. W badaniach socjometrycznych wykorzystuje się kwestionariusze, w których badany musi odpowiedzieć, np. na pytanie z kim chciałby spędzić urlop, a z kim nie. Na podstawie wyników możliwe jest sporządzenie graficznego obrazu relacji interpersonalnych (tzw. socjogramów). Dalsze analizy statystyczne pozwalają określić stopień ekspansywności grupy, jej spójności, zawartości itd. Test socjometryczny pozwala zbadać stosunki interpersonalne i układ pozycji w grupie.
- strukturę przywództwa – badanie problematyki sprawowania i podlegania władzy, a także jej skutków jest jednym z klasycznych problemów badawczych w małych grupach. Przedmiotem zainteresowania są tu także style przywództwa.
- strukturę komunikowania – ma ona wpływ na sposób funkcjonowania grupy jako całości. Badaniu podlegają modele komunikacji o zróżnicowanym stopniu centralizacji. Badacze doszli do wniosku, że w grupach o modelu komunikacji „kręgu” stopień zadowolenia uczestników grupy jest wprawdzie duży, ale ich szybkość i dokładność wykonania zadania niewielkie. Natomiast w „gwieździe” proporcje się odwróciły. „Łańcuch” znajdował się między tymi dwoma modelami.
BIBLIOGRAFIA
- Myers, D. G. 2003. Psychologia społeczna. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
- Szacka, Barbara. 2008. Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
- Sztompka, Piotr. 2004. Socjologia. Kraków: Wydawnictwo Znak.
