Jan Lutyński (ur. 19 października 1921 r. w Płocku) – socjolog, politolog, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, współtwórca Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, członek Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego.

Był jednym z twórców powojennej polskiej socjologii. Interesował się badaniami empirycznymi i studiami z zakresu metodologii nauk społecznych. W latach 70-tych wykształciła się pod jego kierownictwem łódzka szkoła metodologiczna specjalizująca się m.in. w konstruowaniu narzędzi do badań surveyowych i analizowaniu sytuacji wywiadu.

W czasie II wojny światowej wstąpił na ochotnika do armii. Podczas przekraczania granicy z Litwą został wraz ze swoim oddziałem zatrzymany i zamknięty w obozie. Ze względu na młody wiek zwolniono go w 1940 r. Pracował jako robotnik rolny, urzędnik w cegielni, gajowy. Od 1942 r. współpracował z Armią Krajową Okręgu Wileńskiego. W 1944 r. wstąpił do oddziału partyzantów. Został zatrzymany przez NKWD i uwięziony w obozie w Kałudze. Później przewieziono go do obozu pracy przymusowej na północ od Moskwy. W styczniu 1946 r. wrócił do kraju.

Skończył socjologię na Uniwersytecie Łódzkim. Pracę naukową rozpoczął w 1946 r. w Katedrze Etnologii, gdzie pracował do 1951 r. W tym samym roku otrzymał stopień doktora. Sześć lat później po ponownym uruchomieniu studiów socjologicznych wrócił do pracy na Uniwersytecie Łódzkim. W 1971 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w roku 1980 profesora nadzwyczajnego.

Od 1980 r. profesor Jan Lutyński należał do NSZZ „Solidarność”. Był ekspertem i doradcą struktur związkowych. Rok później podczas strajku studenckiego czynnie poparł strajk i zgłoszone postulaty, pełnił funkcję doradcy komitetu strajkowego.

Zajmował się działalnością wydawniczą. Był redaktorem naczelnym „Przeglądu Socjologicznego”, współredaktorem „Polish Sociological Bulletin” oraz cyklu prac metodologicznych „Analizy i próby technik badawczych w socjologii”. Współpracował z Międzynarodowym Towarzystwem Socjologicznym (ISA), Światowym Towarzystwem Badań Opinii Publicznej (WAPOR). Był członkiem Komisji Ekspertów w Sprawie Badań nad Zwalczaniem Analfabetyzmu UNESCO.

Publikował w czasopismach: „Przegląd Socjologiczny”, „Studia Socjologiczne”, „Kultura i Społeczeństwo”. Był autorem i redaktorem wielu prac, m.in. „Metody badań społecznych: wybrane zagadnienia”, „Analizy i próby technik badawczych w socjologii”, „Ankieta i jej rodzaje”, „Strajk studentów łódzkich ’81 w świetle analiz socjologicznych”, „Nauka i polskie problemy: komentarz socjologa”.

Profesor Jan Lutyński zmarł 16 kwietnia 1988 r. w Łodzi. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Źródło:

1. Kubiak, Anna (red.). 2008. Profesor Jan Lutyński. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
2. Instytut Socjologii UŁ. Historia, http://www.eksoc.uni.lodz.pl/is/historia.html (30.03.2011).
3. Jan Lutyński, http://plock.gazeta.pl/plock/1,35711,4317467.html (30.03.2011).

MS

Redakcja strony

www.mojasocjologia.pl