Maltuzjanizm – „według słownika demograficznego ONZ maltuzjanizm opowiada się za ograniczeniem tempa przyrostu ludności na drodze przeszkód represyjnych i prewencyjnych” (Holzer 1999: 17).
Za twórcę pojęcia uznawany jest T. R. Malthus, który jako pierwszy podjął próbę sformułowania zwartej teorii rozwoju ludności w powiązaniu z rozwojem ekonomicznym. Została ona opublikowana w 1798 roku w dziele pt. „Traktat o prawie ludnościowym i jego wpływie na przyszły postęp społeczny”. Według jego apokaliptycznej wizji cywilizacji, liczba ludności wzrasta w tempie geometrycznym (1, 2, 4, 8 …) i co 25 lat się podwaja, natomiast produkcja środków żywności wzrasta w tempie arytmetycznym (1, 2, 3, 4, …) (por. Holzer 1999: 16; Kędelski 2006: 21).
Malthus rozróżniał dwa rodzaje oddziaływań umożliwiające utrzymanie liczby ludności na właściwym poziomie:
- „prewencyjne (zapobiegawcze), np. opóźnianie wieku zawierania związków małżeńskich, dobrowolny celibat (zwłaszcza wśród ubogich),
- ’pozytywne przeszkody’ skracające długość życia, np. epidemie, wojny, klęski głodu” (Holzer 1999: 17).
BIBLIOGRAFIA
- Kędelski, M. 2006. Demografia jako nauka o rozwoju ludności. W: M. Kędelski, J. Paradysz. Demografia. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
- Holzer, J. Z. 1999. Demografia. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
