Wiesław Babik z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Michał Bilewicz z Uniwersytetu Warszawskiego i Piotr Śniady z PAN i Uniwersytetu Mickiewicza w Poznaniu zostali laureatami III edycji Nagród Narodowego Centrum Nauki (NCN). Wyróżnienia odebrali w środę w Krakowie.
Kapituła nagrody wyłoniła zwycięzców spośród 72 kandydatów zgłoszonych przez naukowców, osoby związane z NCN oraz dotychczasowych laureatów.
Nagroda przyznawana jest w trzech obszarach badawczych. Dr hab. Wiesław Babik odebrał ją w obszarze nauk o życiu; dr hab. Michał Bilewicz – w dziedzinie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce; prof. Piotr Śniady – w obszarze nauk ścisłych i technicznych. Laureaci otrzymali statuetki i po 50 tys. zł.
Zwycięzcą tegorocznej edycji mógł zostać uczony, urodzony nie wcześniej niż 1974 r., mający znaczne osiągnięcia w ramach badań podstawowych, prowadzonych w polskiej jednostce naukowej.
Wiesław Babik, biolog ewolucyjny, otrzymał nagrodę za badania nad ewolucją przystosowawczą zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem zmienności genów MHC (odpowiedzialnych za układ immunologiczny, a także wpływających na zapach człowieka).
„Ciekawi mnie wykorzystanie informacji historycznej zawartej w genach do wnioskowania o procesach ewolucyjnych. Takie badania pozwolą lepiej zrozumieć mechanizmy, dzięki którym powstaje ogromna różnorodność organizmów zamieszkujących Ziemię” – powiedział laureat.
Michała Bilewicza, psychologa społecznego, komisja konkursowa nagrodziła za „pokazanie trójczynnikowej struktury współczesnego antysemityzmu i jej psychologicznych konsekwencji”.
Bilewicz badając strukturę antysemityzmu we współczesnej Polsce odkrył, że składa się on z trzech wiązek poglądów – religijnego antyjudaizmu, antysemityzmu wtórnego i antysemityzmu spiskowego – które cechują się różnym stopniem rozpowszechnienia oraz różnymi konsekwencjami.
„Uprzedzenia prowadzą do dyskryminacji, konfliktów, a czasami wręcz do zbrodni i ludobójstw. Zdecydowałem się badać uprzedzenia, aby lepiej zrozumieć i wyjaśnić mroczną stronę ludzkiej psychiki. Rozumiejąc lepiej źródła uprzedzeń możemy również sprawniej im zapobiegać” – powiedział Bilewicz.
Prof. Piotr Śniady został nagrodzony za znaczące wyniki w teorii reprezentacji i probabilistyce nieprzemiennej. „Celem moich badań jest znalezienie ukrytych struktur, które tłumaczyłyby otaczający nas świat, zarówno widzialny świat fizyczny, jak i niewidzialny świat matematycznych idei. Do poszukiwania takich struktur wyjątkowo dobrze nadają się narzędzia kombinatoryki” – mówił prof. Śniady.
W ostatnich latach profesor zajmuje się głównie teorią reprezentacji. „Teoria ta jest przydatna wszędzie tam, gdzie występują bardzo symetryczne problemy: zarówno w matematyce, fizyce, jak i chemii kwantowej. Mam nadzieję, że wyniki moich badań staną się przydatne, gdy ludzkość skonstruuje pierwsze komputery kwantowe, aby lepiej wykorzystać ich moc obliczeniową lub może na odwrót: by zrozumieć tkwiące w nich ograniczenia” – wyjaśnił profesor.
Narodowe Centrum Nauki w Krakowie powstało w 2010 r. Jest agencją wykonawczą, która finansuje badania podstawowe, czyli prace eksperymentalne lub teoretyczne, bez nastawienia na zastosowanie komercyjne. Jak dotąd NCN przyznało fundusze prawie 10 tys. projektów.
„(…) W dzisiejszym świecie nawet błysk geniuszu wymaga często bardzo istotnego wsparcia finansowego. Dlatego bardzo cieszę się, że budżet Narodowego Centrum Nauki (…) na rok 2016 przekroczy miliard zł” – powiedział w środę wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Marek Ratajczak.
Serwis PAP – Nauka w Polsce był jednym z patronów medialnych tegorocznej Nagrody NCN. Gala Nagrody odbyła się w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach.
