W polskim prawie dotyczącym pobierania narządów od zmarłych dawców obowiązuje zasada zgody domniemanej – jeśli zmarły nie wpisał się za życia do rejestru sprzeciwów, jest potencjalnym dawcą. W praktyce jednak lekarze biorą pod uwagę sprzeciw bliskich osoby zmarłej, który nie ma wprawdzie mocy prawnej, ale jeśli bliscy go zgłoszą, skutkuje na ogół odstąpieniem od pobrania narządów.
Badanych zapytaliśmy o stosunek do ewentualnego pobrania narządów od zmarłej osoby bliskiej w trzech różnych sytuacjach: gdy wiadomo, że zmarły nie miał nic przeciwko oddaniu narządów, gdy był temu przeciwny i gdy nie wiadomo, jaka była jego opinia, co jest prawdopodobnie w rzeczywistości najczęstsze. Gdyby było wiadomo, że zmarła osoba bliska nie miała nic przeciwko pobraniu od niej narządów do przeszczepów, ogromna większość badanych (89%) nie sprzeciwiłaby się temu. Gdyby zmarły za życia był przeciwny oddaniu narządów, dwie trzecie (67%) postąpiłoby według jego woli, a jedna piąta (22%) – wbrew niej. W przypadku braku wiedzy na temat stosunku osoby zmarłej do transplantacji, niemal siedmiu na dziesięciu (69%) nie sprzeciwiłoby się pobraniu narządów, natomiast 14% by oponowało. We wszystkich trzech sytuacjach obserwujemy wyraźny spadek poziomu sprzeciwu w stosunku do pomiaru sprzed czterech lat. Dodatkowo odsetki sprzeciwiających się pobraniu narządów w przypadku, gdyby osoba bliska nie miała za życia nic przeciwko temu, lub w sytuacji, gdyby nieznana była jej opinia, są najniższe z zarejestrowanych w ostatnim dwudziestoleciu.
Prezentowane dane pochodzą z badania „Aktualne problemy i wydarzenia” przeprowadzonego w dniach 30 czerwca – 7 lipca 2016 roku przez CBOS.
