Politologia jest jedną z dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych, zajmującą się badaniem polityki. W Polsce obok nazwy politologia używa się nazw: nauki polityczne, nauki o polityce (Chodubski 2004: 31).
Przez politykę rozumie się działalność społeczną związaną z dążeniem do zdobywania i wykonywania władzy wewnątrz państwa a także w stosunkach międzynarodowych. „Przedmiotem poznania politologii jest zatem działalność państwa, partii politycznych, ogółu zjawisk i stosunków związanych ze zdobyciem, utrzymaniem i wykonywaniem władzy” (tamże).
Politologia jest konfrontacją tego, co obserwowalne z tym, co o tym myślimy. Jest współistnieniem koncepcyjności i doświadczenia. Polega na tworzeniu teorii (modeli) i języka do opisu, i wyjaśniania zjawisk politycznych. Nauki polityczne wymagają zaangażowania, wyobraźni i odwagi, dlatego że przez badanie i pisanie o polityce wpływa się na jej przebieg (por. Krauz-Mozer 2005: 9).
Szacka zalicza nauki polityczne do jednej z nauk społecznych, obok m.in. socjologii i ekonomii. Trudno jest jednoznacznie określić przedmiot zainteresowania nauk politycznych, a także znaleźć granicę między nimi, a socjologią. Wynika to z tego, że te dwie nauki mają wspólną historię. Przez długi czas społeczeństwo nie było postrzegane jako coś odrębnego od państwa. Obecnie uważa się, że „podstawowym przedmiotem zainteresowania nauk politycznych jest władza, jej źródła i sposoby sprawowania na poziomie państwa. W odniesieniu do państwa politolodzy interesują się zarówno problemami szczegółowymi: zachowaniami wyborczymi, funkcjonowaniem wyspecjalizowanej administracji państwowej, dystrybucją władzy, jak i ogólnymi problemami filozofii społecznej i politycznej” (Szacka 2008: 35).
Dla politologów kluczowego znaczenia nabiera pytanie o naturę tego co polityczne. Istnieją dwa ogólne podejścia do tego co polityczne (Stoker, Marsh 2006: 8-9):
- Pierwsze z nich definiuje przedmiot badań jako scenę albo określony zespół instytucji. Behawioryści, zwolennicy teorii racjonalnego wyboru i analizy instytucjonalnej koncentrują się na formalnym funkcjonowaniu polityki na płaszczyźnie rządowej, zachowaniach polityków itp.
- Drugie podejście definiuje to co polityczne jako proces społeczny, „(…) polityka obejmuje nierówny podział władzy w społeczeństwie, sposób walki o władzę i wpływ władzy na tworzenie i dystrybucję zasobów, szans życiowych i dobrobytu”. Tę definicję przyjmuje feminizm, nurt antynaturalistyczny i marksizm.
Jak stwierdza Chodubski (2004: 32) przedmiotem politologii jest badanie procesów politycznych, ale w odniesieniu do konkretnej rzeczywistości, wykrywanie prawidłowości i przewidywanie ich kształtowania się w przyszłości.
Cechą poznania politologicznego jest potrzeba ujęć systemowych. System polityczny jest tutaj jedną z podstawowych kategorii. Wymagana znajomość współczesnych systemów politycznych zajmuje ważne miejsce w kształceniu politologicznym. „Rozpoznawanie typów, struktury, cech, rzeczywistego ich oblicza, sposobów uprawomocnienia władz pozwala lepiej rozumieć zjawiska i procesy polityczne zachodzące zarówno w skali lokalnej, jak i globalnej” (Żebrowski 2009: 7).
Nauki polityczne są otwarte na kontakt z innymi dyscyplinami zajmującymi się badaniami społecznymi. Stanowią syntezę wielu dyscyplin, ale zajmują się tym, co ma znaczenie polityczne (por. Krauz-Mozer 2005: 15).
Bibliografia
- Chodubski, Andrzej J. 2004. Wstęp do badań politologicznych. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
- Krauz-Mozer, Barbara. 2005. Teorie polityki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Stoker, Gerry, David Marsh. 2006. Teorie i metody w naukach politycznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Szacka, Barbara. 2008. Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
- Żebrowski, Waldemar. 2009. Teoria współczesnych systemów politycznych. Olsztyn: Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
