Katedry UNESCO w Polsce zajmują się m.in. ochroną dóbr kultury integracją społeczną dzieci, ich dobrostanem i wyrównywaniem szans, utrzymaniem wody w przyrodzie i ekologią. Chodzi o to, aby w ramach międzynarodowej sieci dzielić się wiedzą – mówi prof. Michał Kleiber.
DZIESIĘĆ KATEDR UNESCO W POLSCE
Polscy naukowcy realizują programy UNESCO we współpracy ze środowiskiem akademickim z całego świata od 1992 r. – w ramach sieci UNITWIN i katedr UNESCO. Każda z katedr działających przy polskich uczelniach jest kierowana przez Polaka – międzynarodowego eksperta w danej dyscyplinie. Szefowie katedr kierują realizowanymi projektami, uzyskują pomoc w budowaniu płaszczyzny współpracy świata akademickiego, społeczeństwa obywatelskiego, możliwość tworzenia think-tanków rozwiązujących problemy w ramach realizacji priorytetów UNESCO.
„Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury (UNESCO) jest kojarzona głównie z działalnością, która ma na celu zachowanie dziedzictwa kulturowego. Jednak wiodące obszary jej działalności to również edukacja (rozumiana szerzej jako wychowanie) i nauka” – powiedział PAP prof. Kleiber, Przewodniczący Polskiego Komitetu ds. UNESCO.
Wśród priorytetów UNESCO profesor wymienił budowę globalnej kultury pokoju na świecie, czyli działania na rzecz pokojowego współistnienia, eliminowanie biedy, dbałość o trwały rozwój, prowadzenie dialogu międzykulturowego. Jego zdaniem środkiem do osiągnięcia tego celu jest właśnie edukacja i badania naukowe m.in. w obszarze kultury, które dają informacje niezbędne do komunikacji społecznej – popularyzacji nauki.
INICJATYWA PRZYNOSI KORZYŚCI NIEMATERIALNE
Prof. Kleiber zaznaczył, że katedra UNESCO nie otrzymuje bezpośredniego finansowania; nie jest to odpowiednik grantu. „Patronat organizacji daje korzyści wizerunkowe, uznanie dla dotychczasowych osiągnięć, a sieć umożliwia prowadzenie badań na skalę międzynarodową, w gronie ekspertów z całego świata” – podkreślił.
Dodał, że Polski Komitet ds. UNESCO koordynuje proces składania wniosków o utworzenie katedr i promuje istniejące zespoły na forum międzynarodowym. Katedry współpracują ze sobą pomiędzy krajami (łączą się według obszarów tematycznych), ich przedstawiciele spotykają się podczas konferencji, warsztatów i wymieniają doświadczenia. Każda katedra co cztery lata przechodzi szczegółową ocenę.
Jak dodała dr Alicja Jagielska-Burduk, Sekretarz Generalna Polskiego Komitetu ds. UNESCO, aktywność przedstawicieli katedr na forum międzynarodowym rzutuje na wizerunek i pozycję naukową danego kraju. Kierowana przez nią katedra na Uniwersytecie Opolskim zajmuje się ochroną dóbr kultury, handlem nimi, problematyką nielegalnego obrotu zabytkami (związanego m.in. z wojną na Ukrainie).
SZEROKIE SPEKTRUM BADAŃ
Na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie prowadzona jest działalność badawcza w obszarze integracji społecznej, wyrównywania szans, pedagogicznych mechanizmów rozwoju społecznego i dobrostanu dzieci.
Z kolei Katedra Hydrologii i Ekologii Stosowanej na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego zajmuje się rozwiązaniami systemowymi w gospodarce wodnej. Katedra współpracuje z uczelniami i instytutami badawczymi, ale także z samorządami miejskimi i partnerami biznesowymi.
Katedrę w zakresie dziedzictwa kulturowego i studiów miejskich w Krakowie prowadzi historyk sztuki prof. Jacek Purchla, poprzedni szef Polskiego Komitetu do spraw UNESCO. Zajmuje się ona dobrami kultury na prestiżowej Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na liście tej znajduje się 17 miejsc w Polsce, w tym 15 z uwagi na dziedzictwo materialne (to np. starówki w Krakowie, Warszawie, Toruniu i Zamościu) oraz dwa miejsca dziedzictwa naturalnego – Puszcza Białowieska oraz Lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym, stanowiące komponent seryjnego dobra międzynarodowego. Puszcza Białowieska jako transgraniczne bogactwo przyrodnicze jest w trudnej, wyjątkowej sytuacji z uwagi na sytuację na granicy polsko-białoruskiej (trudno też je promować na świecie jako atrakcyjne turystycznie).
Prof. Kleiber wyraził troskę o ochronę Puszczy i wspomniał, że z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO skreślono centrum Liverpoolu w Wielkiej Brytanii, które zostało zabudowane w nowoczesny sposób i straciło swój oryginalny charakter.
Na kompletnej liście katedr znajdują się:
Katedra UNESCO Trwałego Rozwoju, UW
Katedra UNESCO ds. Kobiet, Społeczeństwa i Rozwoju, UW
Katedra UNESCO im. Janusza Korczaka Pedagogiki Społecznej, APS
Zakład Dziedzictwa Kulturowego i Studiów Miejskich UNESCO, UEK
Centrum Międzynarodowej Promocji Technologii i Edukacji AGH–UNESCO, AGH
Katedra UNESCO Badań Instytucjonalnych i Polityki Szkolnictwa Wyższego, UAM
Katedra UNESCO Całożyciowego Poradnictwa Zawodowego, UWr (koordynator Sieci UNITWIN)
Katedra UNESCO z zakresu prawa ochrony dóbr kultury, UO
Katedra UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej, UŁ
Katedra UNESCO na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społecznego, USz
Na świecie działa ponad 900 katedr UNESCO tworzonych przy uczelniach oraz 43 sieci UNITWIN – a każda powstała w konkretnym celu. Do międzynarodowych sieci działających w ramach inicjatyw UNESCO należą również szkoły stowarzyszone (Associated Schools) oraz miasta kreatywne (Creative Cities) i „uczące się” (Learning Cities).
Nauka w Polsce, Karolina Duszczyk
kol/ zan/
