Pierwsze ślady po działalności człowieka w Puszczy Białowieskiej pochodzą już ze starszej epoki kamienia. Jednak do tej pory archeolodzy mało czasu poświęcili na zbadanie tego niezwykłego miejsca na mapie Polski. Nowe światło na obecność ludzi na tym obszarze rzucić mają badania realizowane pod kierunkiem prof. Przemysława Urbańczyka.
„Podejrzewam, że jest to największy tego typu projekt w Europie. Jednym z jego celów jest m.in. wypracowanie modelu badań dziedzictwa kulturowego na terenach leśnych. Puszcza była badana, ale wyrywkowo: jest dużo śladów działalności człowieka od kilkunastu tysięcy lat” – wyjaśnia prof. Urbańczyk w komunikacie przesłanym przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Projekt będzie realizowany na tej uczelni w Instytucie Archeologii.
Naukowiec dodał, że od XVII wieku ten teren jest prawie dziewiczy, bo las jako miejsce polowań najpierw podlegał ochronie króla, a potem z tych samych powodów – cara. Dopiero od XX wieku zaczęła się jego eksploatacja.
Środki na projekt „Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze Puszczy Białowieskiej”, którego kierownikiem jest prof. Przemysław Urbańczyk, pochodzą z grantu przyznanego w konkursie Symfonia 4 z Narodowego Centrum Nauki. W jego ramach, jak zapowiadają badacze, „przeczesana” zostanie cała polska część Puszczy, czyli ok. 600 km kw. W projekt zaangażują się nie tylko archeolodzy – w sumie weźmie w nim udział ponad 30 naukowców, reprezentujących różne dziedziny wiedzy.
Przedsięwzięcie rozpocznie się w styczniu 2017 r. i planowane jest na trzy lata. W jego wyniku badacze planują przygotować zwarty zbiór informacji o zasobach kulturowych i przyrodniczych związanych z działalnością człowieka w przeszłości na terenie całego polskiego kompleksu Puszczy Białowieskiej.
Jak czytamy w komunikacie nadesłanym przez rzeczniczkę prasową UKSW Annę Pawlak, do tej pory badania terenów leśnych pod kątem dawnej działalności człowieka nie cieszyły się popularnością z powodu zwartej roślinności i braku możliwości pozyskiwania zabytków z badań powierzchniowych.
„Obecnie jednak nowe, nieinwazyjne narzędzie, jakim jest lotnicze skanowanie laserowe zwane ALS (z ang. Airbone Laser Scanning), pozwala na odrzucenie teorii o +pustce osadniczej+ terenów leśnych. Potwierdzają to wyniki dotychczasowych badań wykopaliskowych, sondażowych czy obserwacje wszelkich miejsc, gdzie naruszeniu uległa ściółka leśna (…)” – czytamy w komunikacie.
W czasie trwania projektu wykorzystane zostaną również inne metody nieinwazyjne, w tym geofizyczne czy odwierty, a także badania sondażowe. Dane te zostaną uzupełnione informacje z map GIS (System Informacji Geograficznej), o geomorfologię terenu, kwerendę archiwalną i źródłową związaną z historią badań i historią Puszczy Białowieskiej.
Zajmowanie się dziejami człowieka na terenach leśnych ściśle związane jest z odkrywaniem i rekonstrukcją środowiska przyrodniczego, dlatego w projekcie wezmą udział przedstawiciele nauk przyrodniczych.
