Rozpoczęła się V kadencja Rady Młodych Naukowców (RMN). Jak przekonuje w rozmowie z PAP dr Emanuel Kulczycki, jej nowy przewodniczący, RMN to polska innowacja w politykę naukową. „W ten sposób Polska pokazuje nie tylko, że warto słuchać młodych naukowców, ale również jak ich głos uwzględniać w procesie decyzyjnym” – przekonuje.
RMN istnieje jako organ doradczy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego od 2010 roku i działa obok innych gremiów, takich jak Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych czy Komitet Polityki Naukowej. Zadaniem rady jest wspieranie resortu nauki w działaniach służących rozwojowi kariery młodych badaczy i osób rozpoczynających karierę naukową. Jest to organ, którego istnienie zostało zagwarantowane ustawowo, dzięki czemu rada stała się ważnym elementem systemu naukowego.
Dr Emanuel Kulczycki zauważa, że naukowcy zrzeszają się w różnych towarzystwach naukowych i stowarzyszeniach. W ten sposób próbują rozwiązywać problemy i lobbować w rządzie na rzecz istotnych dla nich spraw. Zdaniem przewodniczącego RMN-u, możliwości takich stowarzyszeń lub ciał w ramach korporacji uczonych są ograniczone w porównaniu z RMN-em, gdyż nie są one integralną częścią krajowej polityki naukowej.
„RMN jest powoływana na szczeblu rządowym i w ten sposób Polska pokazuje, że naprawdę liczy się z głosem młodych naukowców. Jest to rozwiązanie unikatowe, które można określić jako polską innowację w polityce naukowej” – przekonuje dr Kulczycki.
Faktycznie, inne europejskie kraje z zainteresowaniem przyglądają się polskiemu rozwiązaniu. Pod koniec września dr Kulczycki przedstawi w Bukareszcie zasady funkcjonowania RMN-u na spotkaniu projektu „Sci-Generation”, przygotowującego rekomendacje dla krajów europejskich w zakresie włączania młodych naukowców w politykę naukową.
Rada oprócz swojej działalności doradczej, czyli opiniowania aktów prawnych i uczestniczenia w pracach zespołów specjalistycznych, podejmuje dodatkowe inicjatywy skierowane do środowiska młodych badaczy. Przez ostatnie lata realizowała m.in. cykl konferencji „Mechanizmy finansowania badań”, które pomagały badaczom zrozumieć działanie systemu grantowego. Aby dbać o sytuację młodych naukowców w tym systemie, RMN współpracuje z Narodowym Centrum Nauki i MNiSW oraz przedstawia propozycje ulepszeń w regulaminach konkursów takich jak „Preludium”, „Diamentowy Grant” czy „Iuventus Plus”.
Ważnym sukcesem RMN-u było wywalczenie zmiany definicji młodego naukowca. Od 2015 roku wiek takiej osoby określany jest rocznikowo, a nie jak to było wcześniej – poprzez dzienną datę urodzenia. Dzięki temu RMN wyrównała szanse osób urodzonych np. w styczniu i w grudniu. Pomyślano też o młodych naukowcach będących rodzicami, którzy starają się o granty w ramach różnych programów. Od tego roku czas trwania różnego rodzaju urlopów na wychowanie dzieci wydłuża okres, w którym te osoby mogą starać się o środki przeznaczone dla młodych badaczy.
Dr Kulczycki zarysowuje następujące priorytety na najbliższe lata. „Uważam, że jednym z podstawowych wyzwań jest przejrzystość zatrudniania młodych naukowców na uczelniach i instytutach badawczych. Nie chodzi nam jednak o to, aby piętnować kolejne naruszenia, ale żeby pokazać dobre praktyki, czyli co konkretnie zrobić, aby konkursy na uczelniach były naprawdę transparentne i otwarte” – wyjaśnia dr Kulczycki. Zdaniem przewodniczącego RMN, odpowiednim krokiem byłoby m.in. faktyczne realizowanie przez uczelnie „Europejskiej Karty Naukowca”. Podstawową trudnością jest jednak przekucie przepisów w życie – uważa naukowiec.
„Nie może być tak, że bardzo dobry kandydat przegrywa rekrutację z miernym naukowcem, bo konkurs był pod niego ustawiony. Skoro grożenie kijem nie zmienia sytuacji, trzeba pokazać takie strategie, które się po prostu bardziej opłacają i jednocześnie są korzystne dla młodych naukowców” – stwierdza.
Nie wszystkie postulaty RMN-u udaje się od razu zrealizować. Poprzednia kadencja Rady rozpoczęła starania o to, aby przekształcić bardzo popularny wśród młodych badaczy program „Mobilność Plus” w imienne stypendium, dzięki czemu beneficjent uniknąłby opodatkowania oraz związanych z nim komplikacji natury praktyczno-organizacyjnych.
„Mamy nadzieję, że uda nam się z sukcesem zakończyć te starania i liczymy na wsparcie Ministra Finansów w tym zakresie” – kwituje dr Kulczycki.
W składzie Rady znaleźli się młodzi naukowcy wybrani spośród kandydatów, którzy sami zgłosili chęć bycia jej członkiem i przedstawili propozycje działań na rzecz znoszenia barier w rozwoju naukowym polskich badaczy.
„Głos aktywnych młodych naukowców jest potrzebny w ministerstwie. W ten sposób środowisko młodych może najlepiej pokazać, jaka jest jego sytuacja, z jakimi barierami się zderzają badacze i co można poprawić w obecnym systemie” – kończy dr Kulczycki.
Dr Emanuel Kulczycki uczestniczy w pracach RMN od 2013 roku. Pracuje w Instytucie Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na stanowisku adiunkta. W sierpniu został wybrany na przewodniczącego osiemnastoosobowej Rady Młodych Naukowców na okres jej dwuletniej kadencji. Z inicjatywami gremium można zapoznać się na jego oficjalnej stronie internetowej: http://rmn.org.pl/
