Aż 90 proc. dzisiejszych studentów z tzw. pokolenia Z, dopiero wkraczającego na rynek pracy, obawia się niestabilności ekonomicznej, a aż 86 proc obawia się tego, jakim miejscem będzie świat w przyszłości – wynika z najnowszych badań Inkubatora UW i Ośrodka Ewaluacji UW.
W badaniu wzięło udział dwunastu ekspertów oraz grupa studentów UW i WUM licząca 500 osób. Wnioski z badań przedstawiono w raporcie „JustStart2/Studiując w świecie niepewnego jutra: perspektywy, sprawczość i wizje przyszłość pokolenia Z”.
Jak podkreślono w komunikacie na stronie internetowej UW, „zadaniem raportu jest spojrzenie na świat oczami studentów – poznanie ich wizji przyszłości, perspektyw oraz poczucia wpływu na otaczający świat i sprawczości”. Autorzy próbują znaleźć odpowiedzi na pytania: Jak w opinii młodego pokolenia wygląda rynek pracy? Jakie są oczekiwania studentów? Co chcą osiągnąć? W raporcie rozróżniono trzy obszary: perspektywy, sprawczość oraz wizje przyszłości.
Pokolenie Z, to które dopiero wkracza na rynek pracy, jak piszą autorzy raportu, „dla wielu badaczy nadal pozostaje zagadką”. To pokolenie ludzi urodzonych od końca lat 90. XX do początku lat 10. XXI – pokolenie internetowe, pierwsze dorastające w całkowicie scyfryzowanym społeczeństwie.
Badani studenci nie uważają pracy jako takiej za siłę sprawczą na tym świecie. „Praca ma być raczej środkiem do celu, jakim jest ciekawe, aktywne i spełnione życie, a nie celem samym w sobie” – piszą autorzy badania. To zupełnie inne podejście do pracy niż miało pokolenie ich rodziców. Niemal połowa badanych studentów już pracuje.
Z raportu wynika, że studenci, szukając pracy, będą zwracać uwagę przede wszystkim na wynagrodzenie (77,5 proc.), a kolejnym czynnikiem będą dla nich wartości, jakimi kieruje się dana organizacja. 2/3 badanych wskazało, że ważne jest, by misja i/lub wizja organizacji była spójna z ich wartościami. Dodatkowo 1/4 studentów zwróciłaby uwagę na to, czy potencjalny pracodawca ma plan ograniczenia CO2. W tym przypadku widoczna jest też duża zgodność w opiniach, niezależnie od płci. „Godna pochwały jest także postawa przyjęcia jako bliskie sobie celów związanych ze zrównoważonym rozwojem na świecie” – przyznają autorzy badania. Polityka równościowa jest istotna dla 54 proc. kobiet i 24 proc. mężczyzn.
Czego studenci nie zaakceptują w przyszłej pracy? Na pierwszym miejscu w odpowiedziach znalazły się: dyskryminacja, mobbing, nierówne traktowanie pracowników oraz niesprawiedliwość ze względu na płeć. Ważne są dla nich również aspekty związane z tzw. work-life balance, czyli równowaga między życiem prywatnym a zawodowym.
Z raportu wynika również, że dla pokolenia Z istotne jest, aby praca nie była mechanicznym wykonywaniem czynności, ale miejscem, gdzie młodzi ludzie chcą się rozwijać i mieć wpływ na otaczający ich świat.
Z drugiej strony – jak piszą autorzy badania we wstępie dla studentów – poszukiwanie równowagi między zarobkowaniem a życiem prywatnym jest tak silne, że studenci często zmieniają pracę, stanowiska, nie chcą się w niej zasiedzieć – ważne, by oprócz pieniędzy dawała satysfakcję.
Z raportu wynika, że badanych studentów cechuje znaczące poczucie niepewności – aż 90 proc. z nich ocenia, że sytuacja ekonomiczna nie jest stabilna, a 86 proc. obawia się tego, jakim miejscem będzie świat w przyszłości. Ponad połowa deklaruje, że nie ma pewności, czy znajdzie pracę, która da satysfakcję.
Ponad połowa studentów uważa, że jeśli będą ciężko pracować, to w ten sposób mogą wpłynąć na kierunek zmian świata. Jednak ponad 1/3 z nich nie ma takiego przekonania.
Badanie pokazuje, że studenci są aktywni i gotowi działać, by zmienić otaczającą rzeczywistość.
Najwięcej studentów przykłada wagę do odpowiedzialnych wyborów konsumenckich (aż 60 proc). Silnie, zdaniem badanych studentów, oddziałuje na otoczenie także działalność polityczna (niemal 50 proc.) czy aktywizm/wolontariat (43 proc.).
Mimo deklarowanej aktywności studenci boją się liderowania, brania odpowiedzialności za innych, za lokalność, za świat. „Wynika to z niskiej odporności psychicznej – to najsłabiej oceniana przez samych studentów kompetencja, która jest niezmiernie ważna w obecnym świecie” – zaznaczają autorzy badania we wstępie do raportu skierowanym do studentów.
W czasie pandemii znaczącą cechą okazała się szeroko rozumiana odporność na stres. „Młode pokolenie cechuje niska odporność na stres” – przyznają autorzy badania. Eksperci zauważają ich „kruchość emocjonalną”. „W zderzeniu z wyzwaniami życia codziennego, przebodźcowaniem, nadmiarem treści i zadań wielu młodych ludzi ma obniżoną zdolność do radzenia sobie w trudnych, a czasem także codziennych sytuacjach. Także zmiana miejsca zamieszkania, co jest częstym doświadczeniem studentów, to duże źródło stresu” – czytamy w raporcie.
Badanie pokazuje natomiast, że generacja Z radzi sobie znakomicie z empatią, umiejętnością współpracy czy myśleniem krytycznym i logicznym.
Studenci żyją w świecie VUCA – tak nazywana jest obecna rzeczywistość, w której poczucie stabilności jest iluzoryczne, bo ten świat cechuje nieustanna zmienność i niepewność. Taki świat wymaga od nas elastyczności, ciągłej nauki nowych umiejętności i pobudzania kreatywności. Jednak – jak zaznaczają autorzy badania – „studentów taka zmienność współczesnego świata nie przeraża, a raczej sprawia, że łapią wiatr w żagle”.
Sam termin VUCA, wprowadzony przez amerykańską armię, miał opisywać specyfikę życia podczas wojny: żołnierze mimo wyznaczonych celów nie mogli tworzyć długodystansowych planów. Kluczową umiejętnością było wnikliwie obserwowanie bieżącej sytuacji i reagowanie na nią.
Wyodrębniono 10 trendów, obrazujących wyzwania dzisiejszego świata, stojących przed pokoleniem Z i stanowiących odpowiedź na pytanie: jak w przyszłości będzie wyglądał świat? Są to: „Zmiana roli formalnego wykształcenia”, „Nacisk na rozwój umiejętności miękkich”, „Życie w hybrydzie”, „Digitalizacja kolejnych dziedzin naszego życia”, „Nastawienie na efekty i deepwork”, „Work-life balance i elastyczność”, „Indywidualizacja i demokratyzacja”, „Dbałość o środowisko”, „Zmiana modelu przywództwa” oraz „Cele ONZ – pewny plan w świecie niepewności”.
Autorzy raportu radzą studentom, aby swojego sukcesu upatrywali w samodoskonaleniu, studiowaniu czy znajomości języków, ale nie zapominali o tzw. kompetencjach przekrojowych, których istotą jest bycie w kontakcie, w relacji i dialogu ze sobą, z innymi i ze światem. To kompetencje, które pozwolą zrozumieć zmieniające się otoczenie i nadążyć za nim.
Pełna treść raportu Inkubatora Uniwersytetu Warszawskiego dostępna jest na stronie Inkubatora UW.
PAP – Nauka w Polsce
amk/ ekr/
