Jak ma wyglądać przyszłość szkolnictwa wyższego, mechanizmy jego finansowania, ścieżka kariery akademickiej – m.in. o tym będzie rozmawiać kilkuset uczestników debaty, którą organizuje w środę w Warszawie resort nauki.
Na spotkaniu „Jakie mają być nasze uczelnie i polska nauka” w Szkole Głównej Handlowej będą obecni m.in. naukowcy, przedstawiciele środowiska akademickiego, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, w tym szefowa resortu nauki, min. Lena Kolarska-Bobińska.
„Rząd przez ostatnie lata wprowadził wiele zmian w funkcjonowaniu systemu szkolnictwa wyższego. Niektóre z nich już z powodzeniem działają, niektóre stopniowo wchodzą w życie. Jesteśmy też świadomi tego, że szkolnictwo wyższe staje przed kolejnymi wyzwaniami i trzeba odpowiedzieć na wiele pytań dotyczących jego przyszłości” – zapowiada Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
W ostatnich miesiącach powstało kilka dokumentów i programów dotyczących kierunków zmian w szkolnictwie wyższym. Obszerny Program Rozwoju Szkolnictwa Wyższego do 2020 roku opracowały wspólnie: Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP), Fundacja Rektorów Polskich oraz Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Swój „Pakt dla nauki” przedstawili naukowcy skupieniu w ruchu Obywatele Nauki, a Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej wypracował swoje postulaty podczas lutowego kongresu „Kryzys uczelni – kryzys nauki – kryzys pracy”.
Autorzy „Paktu dla Nauki” postulują m.in. zwiększenie budżetowych nakładów na naukę do co najmniej 1 proc. PKB w 2020 r., a w 2030 r. – do co najmniej 2,5 proc. PKB (bez środków unijnych i pochodzących z sektora prywatnego). Proponują też, by instytucje państwowe tworzyły długoletnie strategie rozwoju nauki. Za pomocne uznają mechanizmy prawne i podatkowe zachęcające do inwestycji w badania, zwłaszcza wprowadzenie zwolnień podatkowych na wzór rozwiązań zagranicznych.
„Pakt dla Nauki” przygotowali naukowcy skupieni w ruchu Obywatele Nauki (ON), przy udziale m.in. Akademii Młodych Uczonych PAN oraz Klubu Stypendystów Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Również Program Rozwoju Szkolnictwa Wyższego do 2020 roku, opracowany m.in. przez KRASP zwraca uwagę, że „niezbędne i uzasadnione jest wdrożenie zasady przeznaczania 1 proc. PKB na szkolnictwo wyższe”. Zdaniem rektorów w algorytmie finansowania dotyczącym tzw. stacjonarnej dotacji budżetowej dla uczelni publicznej powinien być wbudowany mechanizm przeciwdziałający spadkowi poziomu tego finansowania w związku ze spadkiem liczby studentów stacjonarnych. „Wskazane jest utworzenie profesjonalnej, apolitycznej agencji publicznej, której powinno być powierzone finansowanie szkół wyższych według zasad przyjętych na szczeblu polityczno-strategicznym” – czytamy w Programie Rozwoju Szkolnictwa Wyższego.
Z kolei do najważniejszych postulatów Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej (KKHP) należy uniezależnienie finansowania uniwersytetów od liczby studentów. KKHP postuluje też zmniejszenie udziału – zdobywanych w konkursach – grantów na rzecz stabilnego finansowania wydziałów uniwersyteckich oraz zmiana sposobu oceniania badań przez wprowadzenie innych mierników oceny projektów badawczych dla nauk ścisłych i humanistycznych. Przedstawiciele humanistów – podobnie jak rektorzy i Obywatele Nauki – apelują także o realny wzrost finansowania nauki do 1,2 proc. do końca 2020 roku.
„Wspólnym założeniem tych dokumentów jest to, że edukacja i nauka są kluczem do rozwoju Polski i polskiego społeczeństwa. Sposobów do osiągnięcia najważniejszych celów jest wiele. Dlatego chcemy spotkać się, by wymienić poglądy i stanowiska, a przede wszystkim porozmawiać o przyszłości szkolnictwa wyższego” – wyjaśnia resort nauki.
Środową debatę rozpocznie panel dyskusyjny „Przyszłość szkolnictwa wyższego w Polsce: cele, struktury, mechanizmy finansowania”, w którym głos zabiorą m.in.: prof. Jerzy Woźnicki – współautor Programu Rozwoju Szkolnictwa Wyższego do 2020 roku; dr hab. Aneta Pieniądz – przedstawicielka Obywateli Nauki z Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. Jan Sowa z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W kolejnej części „Nauka w zmieniającym się świecie” udział wezmą: prof. Janusz Bujnicki z Komitetu Polityki Naukowej oraz Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie, prof. Tadeusz Więckowski – przewodniczący Konferencji Rektorów Polskich Uczelni Technicznych z Politechniki Wrocławskiej, dr hab. Łukasz Niesiołowski-Spano – reprezentant Obywateli Nauki z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr Justyna Olko z Wydziału “Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego.
Ostatni z paneli dyskusyjnych poświęcony będzie ścieżkom kariery akademickiej i naukowej. W tej części dyskusji udział wezmą: prof. Maciej Duszczyk z Komitet Polityki Naukowej MNiSW i Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Zbigniew Marciniak z Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Uniwersytetu Warszawskiego, Michał Gajda – przewodniczący Krajowej Reprezentacji Doktorantów z Politechniki Warszawskiej oraz prof. Zbigniew Osiński z Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie i Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej.
