Prof. Bogusław Pawłowski, dr Piotr Sułkowski, prof. Wojciech Dindorf, Chemiczne Koło Naukowe „Flogiston”, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego i Zdzisław Cozac – to laureaci konkursu Popularyzator Nauki 2016 organizowanego przez serwis PAP Nauka w Polsce i resort nauki.
W konkursie nagradzane są osoby i instytucje, które pomagają innym lepiej zrozumieć świat i potrafią zainteresować osiągnięciami naukowymi osoby niezwiązane z nauką. Wyniki 12. edycji konkursu ogłoszono w czwartek w Warszawie, podczas uroczystej gali w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW).
„Ministerstwo bardzo chętnie +poddaje się+ popularyzacji nauki (…) Nauka jest czymś fantastycznym, ogromną pasją. I muszę tak trochę osobiście powiedzieć, że jest mi czasami przykro, że bohaterami zbiorowej wyobraźni są – z ogromną sympatią do sportowców i innych celebrytów – ludzie, którzy robią wielkie rzeczy, ale z całą miarą nie tak wielkie, jak naukowcy. Bo naukowcy, ich praca wywiera ogromny wpływ na nasze codzienne życie. Jest czymś, co po prostu zmienia świat” – mówił podczas uroczystości podsekretarz stanu w MNiSW Piotr Dardziński.
Jego zdaniem wszyscy powinniśmy intensywnie pracować nad tym, by bohaterami tej zbiorowej wyobraźni stawali się także naukowcy. „A tych fantastycznych naukowców mamy w Polsce wielu. A wśród nich tymi, którzy są creme de la creme są ci, którzy nie tylko potrafią uprawiać naukę, ale także z pasją o niej opowiadać. To jest bardzo trudne. Ale tylko ci, którzy sami się z nauką stykają, są w stanie tę naukę dobrze popularyzować (..) Wszyscy, którzy zostaną dzisiaj nagrodzeni są wybitnymi naukowcami, (…) którzy pasjonują się nauką i potrafią nauką zarażać innych. Bardzo chciałbym, by ten +wirus+ rozprzestrzeniał się jak najszybciej” – powiedział.
Prezes Polskiej Agencji Prasowej Artur Dmochowski zaznaczył, że to właśnie PAP jest „narzędziem, które służy rozprzestrzenianiu tego +wirusa+”. „To my jesteśmy tym narzędziem, dzięki któremu informacje o konkursie, szerzej o tym, co się dzieje w nauce w Polsce docierają, że tak powiem +pod strzechy+” – zauważył. Jak podkreślił, udaje się to dzięki działającemu w ramach Polskiej Agencji Prasowej kilkunastoosobowemu zespołowi wyspecjalizowanych dziennikarzy, „chyba najlepszemu w Polsce”, który zajmuje się właśnie sprawami nauki i redaguje największy portal poświęcony nauce – Nauka w Polsce.
„Dzięki temu zespołowi informacje o tym, co się dzisiaj tutaj wydarzy, czy szerzej – co codziennie się wydarza w polskiej nauce, docierają właściwie wszędzie. Ponieważ znajdują się one nie tylko na tym portalu specjalistycznym Nauka w Polsce, ale też w serwisach PAP, docierają od małych lokalnych gazet (…) poprzez największe polskie portale informacyjne, stacje telewizyjne i radiowe, po prostu wszędzie. Bo de facto wszystkie media korzystają z informacji PAP. Więc cieszę się bardzo i jest to zaszczyt dla nas, że możemy uczestniczyć w tak ważnym projekcie. Mam nadzieję, że ta długotrwała współpraca trwająca już kilkanaście lat, co nie zdarza się często w kontaktach między mediami a administracją państwa, będzie trwała jak najdłużej” – mówił prezes PAP.
Na „święcie polskiej nauki” powitał zebranych przewodniczący Kapituły konkursu prof. Michał Kleiber. „Mówię nauki, a nie popularyzacji nauki, bowiem chcę podkreślić, że popularyzacja nauki jest jej częścią, ważną częścią misji każdego uczonego. Nie wszyscy jeszcze w Polsce tak to traktują, ale sytuacja stale zmienia się na lepsze” – podkreślił. W jego ocenie popularyzacja nauki tak naprawdę jest „zapoznawaniem się z procesem badawczym, pokazywaniem dylematów, wielkich wyzwań, by kreować nowy stosunek do świata, by budować kreatywność u ludzi”.
„Szczególnie dla młodych, którzy stoją w obliczu całego przyszłego życia, ten aspekt osobowości właśnie polegający na tym, by zrozumieć dylematy, zobaczyć zmagania, rozbudzić w sobie potrzebę lepszego zrozumienia tego, co się dookoła dzieje, jest niezwykle ważny” – zaakcentował prof. Kleiber. Jego zdaniem ważne, by zwłaszcza media kładły nacisk na popularyzację nowoczesnych osiągnięć i – jak ocenił – „mamy tu wszyscy jeszcze bardzo wiele do zrobienia”. Wyraził nadzieję, że w kolejnym roku do konkursu będzie „bardzo dużo dobrych zgłoszeń” i pogratulował wszystkim tegorocznym laureatom.
Nagrodę główną – za całokształt działalności związanej z popularyzacją – Kapituła pod przewodnictwem prof. Kleibera przyznała prof. Bogusławowi Pawłowskiemu z Uniwersytetu Wrocławskiego.
Jako naukowiec profesor zajmuje się przede wszystkim ewolucją człowieka. Wiedzę upowszechnia od ponad 20 lat, udzielając wywiadów i pisząc artykuły. Ma na koncie ponad 150 dużych tekstów w prasie, dziesiątki wystąpień w radiu i telewizji. W mediach i na festiwalach nauki profesor opowiada o tym, skąd się wzięliśmy i dlaczego jesteśmy tacy, jacy jesteśmy.
Kapituła wybierała też laureatów w pięciu podstawowych kategoriach: Naukowiec, Animator, Instytucja, Zespół i Media.
W kategorii Naukowiec zwyciężył w tym roku dr Piotr Sułkowski z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, który od 2013 r. koordynuje projekt „Zapytaj fizyka”. Za pośrednictwem tego portalu każdy może przesłać pytanie do fizyków, którzy w najprostszy możliwy sposób próbują na to pytanie odpowiedzieć. W portalu można już znaleźć odpowiedzi na ponad 600 pytań. „W ostatnim roku odpowiedzieliśmy na ok. 300 pytań, czyli prawie codziennie pojawiała się jedna odpowiedź” – opowiada laureat nagrody.
Ważnym elementem projektu „Zapytaj fizyka” jest cykl wykładów – spotkań z ważnymi postaciami ze świata fizyki, które cyklicznie odbywają się na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2015 r. odbyło się kilkanaście wykładów, a wśród wykładowców byli m.in. profesorowie: Aleksander Wolszczan, Michał Heller, John Ellis, Agnieszka Zalewska, Andrzej Kajetan Wróblewski czy prof. Roger Penrose.
W kategorii Animator nagroda trafiła do prof. Wojciecha Dindorfa. Ten emerytowany nauczyciel popularyzacją nauki zajmuje się od 65 lat, prowadząc publiczne pokazy z fizyki w Polsce i za granicą. Jest też autorem serii 10 płyt pt. „Doświadczenia Wojciecha Dindorfa”. Na swoim koncie ma ponad sto publikacji, m.in. w The Physics Teacher dostępnym w bibliotekach akademickich całego świata.
Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (FUW) został nagrodzony w kategorii Instytucja. Jako samodzielna jednostka wydział powstał w 1969 roku i od początku zajmował się upowszechnianiem nauki. Organizowane przez FUW wydarzenia związane z popularyzacją wiedzy, pozwalają szerokiemu kręgowi zainteresowanych na lepsze zrozumienie świata i zastosowań współczesnych osiągnięć naukowych. Każdego roku w wydarzeniach popularyzatorskich organizowanych na tym wydziale uczestniczy około 15 tys. osób. FUW może się poszczycić m.in. portalem „Zapytaj fizyka”, Letnią Szkołą Fizyki, „Fizyczną karuzelą”, niezliczonymi wykładami otwartymi i pokazami w laboratoriach. Każdego roku w wydarzeniach popularyzatorskich organizowanych przez specjalistów placówki uczestniczy około 15 tys. osób.
W kategorii Zespół tytuł Popularyzatora Nauki 2016 przypadł Chemicznemu Kołu Naukowemu „Flogiston”, które działa przy Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej od 15 lat i od samego początku zajmuje się popularyzowaniem nauki. Flogiston jest pomysłodawcą i organizatorem Międzynarodowego Kongresu Młodych Chemików „YoungChem” dla studentów, doktorantów i młodych naukowców z całego świata. Członkowie koła zorganizowali cztery edycje Festiwalu Nauki „Skołowany Weekend”, a w ramach codziennej działalności organizują pokazy i warsztaty. Są też obecni w mediach.
W kategorii Media nagrodę otrzymał Zdzisław Cozac, autor cyklu filmów popularnonaukowych – „Tajemnice początków Polski”. Na cykl składa się pięć produkcji, dotyczących głównie średniowiecznej historii naszego kraju. Film prezentuje najnowsze ustalenia naukowców na temat chrztu Mieszka oraz chrystianizacji państwa pierwszych Piastów. Zdzisław Cozac przygotowuje właśnie kolejną produkcję w cyklu – dotyczącą Piastów poszerzających wielkopolskie terytoria.
Kapituła konkursu zdecydowała się też przyznać dwa wyróżnienia. Jedno z nich trafiło do dr Magdaleny Osial. Członkowie Kapituły docenili w ten sposób jej autorski projekt „Manufaktura Naukowców, czyli Uniwersytet Każdego Wieku”. Celem projektu jest zainteresowanie dzieci i młodzieży naukami ścisłymi oraz zachęcenie seniorów do wspólnej nauki z wnuczętami spędzającymi czas pod ich opieką.
Drugie wyróżnienie otrzymała red. Karolina Głowacka, która popularyzuje naukę w radiu od 7-8 lat. W „Radiowej Akademii Nauk” na antenie Radia TOK FM co tydzień podejmuje bieżące, gorące tematy ze świata nauki, a także te dotyczące odkryć polskich naukowców, szkolnictwa wyższego itp. Z kolei w sobotnie poranki prowadzi audycje popularnonaukowe, głównie dotyczące przyrody lub naukowo-technologiczne.
Jak co roku redakcja PAP Nauka w Polsce przyznała też pozaregulaminowe Wyróżnienie im. red. Tomasza Trzcińskiego za wzorcową politykę informacyjną. Otrzymała ją Katarzyna Nowicka, rzeczniczka prasowa Centrum Nauki Kopernik w Warszawie.
Laureaci i wyróżnieni otrzymali dyplomy i statuetki.
Konkurs Popularyzator Nauki, organizowany od 2005 r., jest najstarszym i najbardziej prestiżowym w Polsce konkursem, w którym nagradzani są uczeni, ludzie mediów, instytucje oraz społecznicy, których pasją jest dzielenie się wiedzą i odsłanianie tajemnic współczesnej nauki w sposób przystępny dla każdego.
Wśród dotychczasowych laureatów konkursu są m.in.: filozof przyrody ks. prof. Michał Heller, neurobiolog prof. Jerzy Vetulani, autor telewizyjnych programów popularnonaukowych red. Wiktor Niedzicki, archeolog prof. Andrzej Kokowski, a także instytucje, np. Centrum Nauki Kopernik, Polska Akademia Dzieci czy Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego.
