Zmiany w procedurze odwołań od decyzji o przyznaniu: kategorii naukowej oraz grantów badawczych z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz Narodowego Centrum Nauki, zakłada projekt nowelizacji ustawy dot. finansowania nauki, którym zajęła się w czwartek sejmowa komisja.
Sejmowa Komisja Edukacji Nauki i Młodzieży rekomendowała w czwartek przyjęcie z kilkoma niewielkimi poprawkami projektu nowelizacji ustawy o zasadach finansowania nauki oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego.
Nowelizacja przewiduje m.in. zmiany przepisów dotyczących przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym, a także zmiany w zasadach przyznawania środków finansowych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) oraz Narodowe Centrum Nauki (NCN).
Obecnie nie jest możliwe pełne stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w postępowaniach w sprawie przyznania kategorii naukowej jednostkom naukowym. To samo dotyczy postępowań w sprawie przyznania środków finansowych, w programach prowadzonych przez NCBiR oraz NCN. Chodzi o specyfikę prowadzonych postępowań, w tym o szczególny sposób merytorycznej oceny wniosków dokonywanej przez ekspertów.
W nowych regulacjach (w odniesieniu do wskazanych postępowań) przewidziano więc częściowe wyłączenie stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. W ten sposób mają być – wg rządu – wyeliminowane wątpliwości prawne, wynikające z odmiennego sposobu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym oraz środków finansowych przez NCBiR i NCN w stosunku do reguł określonych w Kpa.
„Popieram racjonalność przesłanek wprowadzenia tego rodzaju regulacji ustawowej. Wydaje mi się jednak, że warto pomyśleć o poważniejszym rozszerzeniu katalogu regulacji, które będą wyłączone z postępowania Kpa” – powiedziała poseł Ewa Tomaszewska (PiS) i zgłosiła w tym zakresie cztery niewielkie poprawki. Komisja przychyliła się do jej propozycji.
Włodzimierz Nykiel (PO) wyraził zrozumienie, że nowelizacja ma uprościć procedury i przyspieszyć ich przebieg. „Ale pamiętajmy, że Kpa (…) ma na celu ochronę praw strony postępowania. Jeśli wyłączamy Kpa, jednocześnie pozbawiamy stronę możliwości obrony swoich praw przede wszystkim w odwołaniu” – zaznaczył.
Podał przykład wydziału uczelni, któremu na skutek odwołania podniesiono kategorię naukową. „Wydział skorzystał ze swoich praw, bo uważał, że niewzięte zostały okoliczności, które wynikały z dokumentów” – opowiedział. Nykiel zastanawiał się, czy takie odwołania rzeczywiście były częste i utrudniały proces kategoryzacji. „Obawiam się, że uprościmy tak dalece to postępowanie, że strony utracą swoje prawa, a przecież od tego, jaka jest kategoria, wiele zależy” – powiedział Nykiel.
Wiceprzewodniczący Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego Zbigniew Marciniak odpowiedział mu, że – jak sobie wyobraża – po zmianie przepisów procedura odwoławcza dalej będzie istnieć, ale sprawy rozstrzygać będą eksperci ze świata akademickiego, a nie sąd. „Chciałbym, żeby w działaniach w obszarze świata akademickiego bardziej brał udział etos i odpowiedzialność, a nie groźba skierowania sprawy do sądu” – zaznaczył.
Wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego Łukasz Szumowski zaznaczył, że odwołania są wpisane w ustawę i ten przepis nie jest zmieniany. „Nadal będzie możliwość składania odwołań” – zapewnił. Zwrócił uwagę, że rzeczywiście w każdej ewaluacji odwołań jest dużo i są one rozpatrywane przez przedstawicieli środowiska akademickiego.
Projekt ustawy przewiduje też możliwość finansowania większego zakresu działań, związanych z wydawaniem czasopism i monografii naukowych, służących upowszechnianiu wyników badań i wprowadzania ich do obiegu międzynarodowego. Przyznawanie środków finansowych będzie zależeć od poziomu czasopism i monografii oraz ich znaczenia dla rozwoju nauki oraz innowacyjności polskiej gospodarki.
