Dlaczego wśród ludzi młodych rosną tendencję do radykalizacji – skrajnie prawicowej lub islamistycznej – i jak można im przeciwdziałać – to główne pytania, na które ma odpowiedzieć rozpoczęty właśnie program badawczy Komisji Europejskiej DARE. Czteroletni projekt, w którym uczestniczy 13 krajów, ze strony polskiej realizują socjolodzy z Collegium Civitas.
Jak poinformował PAP dr Łukasz Jurczyszyn z Zespołu Centrum Interwencji Socjologicznych Collegium Civitas (CIS), kierownik polskiej części projektu, DARE przewiduje zebranie i analizę danych jakościowych i ilościowych dotyczących środowisk radykalnych w Europie na niespotykaną dotąd skalę. Program ma również poddać analizie polityki bezpieczeństwa i programy przeciwdziałania radykalizacji w całej Europie, a w efekcie – pomóc w usprawnieniu tych narzędzi.
Rozmach projektu badawczego polega na tym, że obejmie ono jednocześnie dwa typy radykalizacji – islamistyczną, w tym terroryzm, oraz konserwatywno-nacjonalistyczną. Naukowcy zweryfikują, w jakiej mierze te dwa typy radykalizacji oddziałują na siebie nawzajem.
W pierwszej części badania zespół CIS przeanalizuje istniejące w Europie polityki bezpieczeństwa (w tym antyterrorystyczne) i sposoby jej przeciwdziałania, zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym. W tej fazie polscy socjolodzy zaplanowali m.in. przeprowadzanie 25 wywiadów z ekspertami w tej dziedzinie.
W ramach drugiego filaru programu socjolodzy z Collegium Civitas zaplanowali indywidualne i grupowe wywiady z działaczami i sympatykami polskich środowisk skrajnie prawicowych i antymuzułmańskich.
„Te rozmowy z różnymi środowiskami patriotyczno-narodowo-konserwatywnymi w Polsce będą dla nas najważniejsze. Mało kto się tym zajmuje badawczo. Przeprowadzimy kilkadziesiąt wywiadów z osobami z przedstawicielami kilkunastu organizacji nacjonalistycznych, patriotycznych, konserwatywnych. Mówiąc w skrócie – to spektrum poglądów od środowisk ONR (Obozu Narodowo-Radykalnego) do sympatyków +Frondy+. Analiza obejmie też część środowiska kibiców infiltrowanego przez organizacje skrajnie prawicowe” – powiedział PAP Jurczyszyn. Wśród rozmówców polskich socjologów będą również byli członkowie grup nacjonalistycznych, którzy opuścili przed laty szeregi tych organizacji z różnych powodów.
„Ważne dla zrozumienia zjawisk radykalizacji młodych w Polsce jest to, aby widzieć je w kontekście całej Europy. W wielu krajach różne ruchy skrajnie prawicowe stają się coraz bardziej aktywne jako siły kontestujące porządek” – dodał Jurczyszyn. Podkreślił, że socjolodzy chcą zrozumieć i opisać ten fenomen w sposób empiryczny i „wolny od uprzedzeń”, co wciąż należy do rzadkości.
Jak zauważył badacz, socjolodzy chcą także uchwycić rolę religijności w tego typu organizacjach – na ile jest ona autentyczna, a na ile instrumentalizowana przez przywódców grup.
Interdyscyplinarne konsorcjum realizujące DARE, pod egidą Uniwersytetu w Manchesterze, składa się z badaczy i praktyków, skupionych w 15 instytucjach z 13 krajów. Są to, oprócz Polski: Belgia, Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Holandia, Grecja, Chorwacja, Malta, Norwegia, Turcja, Tunezja oraz Federacja Rosyjska. Jak zaznaczają twórcy programu, jest on wspólną inicjatywą badaczy, przedstawicieli instytucji Unii Europejskiej oraz sektora pozarządowego.
