Skala stosunkowa (ilorazowa) – zachowuje właściwości skali nominalnej, porządkowej i przedziałowej (interwałowej), a dodatkowo posiada jednoznacznie określony punkt zerowy (oznaczający, że zmienna nie występuje). „Skala stosunkowa (ilorazowa) ma własności trzech poprzednich skal, a jej cechą charakterystyczną jest posiadanie naturalnego punktu zero. Punkt ten oznacza brak (fizyczny poziom zerowy) danej cechy. Umożliwia to dokonywanie na liczbach wyrażonych w tej skali wszystkich operacji matematycznych (łącznie z dzieleniem). W skali stosunkowej równym różnicom między własnościami badanych jednostek nie tylko odpowiadają równe różnice między przyporządkowanymi im liczbami, ale przyporządkowanie to ma charakter proporcjonalny do stopnia, w jakim jednostkom odpowiadają mierzone własności” (Sobczyk 2005: 15-16).
Typowymi zmiennymi przedstawianymi na skali stosunkowej (ilorazowej) są: wiek (mierzony w latach), wzrost (mierzony w centymetrach), dochód, ciężar, temperatura w stopniach Kelvina, staż pracy itp.
Jak już zostało powiedziane wyżej, na zmiennych mierzonych na skali stosunkowej (ilorazowej) wolno dokonywać operacji matematycznych, tzn. bezpiecznie można stwierdzić, że np. dwa kilogramy cukru są dwa razy cięższe od jednego kilograma, a trzymetrowa deska jest trzy razy dłuższa niż deska o długości jednego metra. Wynika to właśnie z obecności absolutnego punktu zero (gdyby cukru było 0 kg to znaczy, że nie byłoby go wcale).
Przy użyciu skali stosunkowej (ilorazowej) możliwe jest podanie rozkładu częstości zmiennej, obliczenie m.in. dominanty, mediany, średniej, odchylenia standardowego i wariancji.
Wraz z przechodzeniem od poziomu nominalnego, przez porządkowy, przedziałowy (interwałowy) do stosunkowego (iloczynowego) wzrasta dokładność pomiaru (por. Nawojczyk 2002: 46).
BIBLIOGRAFIA
- Lissowski, G., J. Haman i M. Jasiński. 2008. Podstawy statystyki dla socjologów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Nawojczyk, M. 2002. Przewodnik po statystyce dla socjologów. Kraków: SPSS Polska.
- Sobczyk, M. 2005. Statystyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Wasilewska, E. 2008. Statystyka opisowa nie tylko dla socjologów. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
