Socjologia pracy jest jednym z działów socjologii, zajmujących się opisem i wyjaśnianiem zachowań społecznych ludzi w procesie pracy, podczas produkcji dóbr i usług (Januszek, Sikora 1996: 7).
Jest to nauka zajmująca się „(…) społecznym charakterem pracy, czyli społecznymi uwarunkowaniami pracy ludzkiej, narzędzi, technologii, produkcji i stosunków produkcyjnych, przeobrażeniami w tym zakresie oraz ich wpływem na całokształt życia społecznego” (Sztumski 1999: 15-16).
Natomiast pracą w ujęciu socjologicznym jest każda celowa czynność społecznie użyteczna albo społecznie doniosła, która zapewnia określoną pozycję w społeczeństwie (pracą nie jest więc każda czynność, choćby pociągała za sobą znaczny wysiłek fizyczny). Praca jest zatem czynnością społeczną, warunkowaną przez strukturę i kulturę grupy, do której jednostka należy. Dzięki niej jednostka zaspokaja swoje potrzeby. Aby została zrealizowana niezbędna jest współpraca (Januszek, Sikora 1996: 10-11).
Do najważniejszych zagadnień, którymi zajmuje się socjologia pracy należą (Szczepański 1961: 175-183):
- definicja pracy, klasyfikacje jej form i rodzajów, ogólne zagadnienie sprawnego wykonywania pracy,
- badanie społecznych konsekwencji pracy, społecznego podziału pracy i rozwoju jej narzędzi,
- badanie czynników wpływających na motywację pracownika, wydajność pracy, a także produktywność całego zakładu,
- badanie czynników wpływających na identyfikację interesów i celów załogi z interesem, i celem zakładu pracy,
- badanie zjawisk i procesów dezorganizacji systemu społecznego zakładu i wpływu tych czynników na wykonywanie pracy,
- badanie stosunków między załogą, a kierownictwem i tego co powinien wiedzieć kierownik, aby skutecznie kierować pracownikami,
- badanie biurokracji pracy i jej skutków społecznych,
- badanie wpływu pracy na tworzenie się typów osobowości, typów zawodowych i selekcję społeczną.
BIBLIOGRAFIA
- Januszek, H. i J. Sikora. 1996. Socjologia pracy. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
- Szczepański, J. 1961. Uwagi o przedmiocie i zadaniach socjologii pracy. W: Jak pracuje człowiek. Warszawa.
- Sztumski J. 1999. Socjologia pracy. Katowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa.
