Socjotechnika – Adam Podgórecki, w swojej pracy z 1972 roku pt. „Socjotechnika – podstawowe pojęcia i problemy”, wskazuje na trojakie rozumienie terminu „socjotechnika” (cyt. za: Churska 2006: 23): „po pierwsze – mówiąc o socjotechnice ma się czasem na myśli techniczne walory nauk społecznych, a więc ich rolę w inspirowaniu skutecznej strategii i procedury (techniki i metody) planowania zmian społecznych. Po drugie dla oznaczenia swoistej techniki, a więc postępowania celowościowego, w którym indywidualny czy zbiorowy sprawca posługuje się, na zasadzie sterowania grupą społeczną, a oddziałując na system społeczny osiąga zamierzone cele. Po trzecie – dla oznaczenia nauki praktycznej, której przedmiotem jest wskazane wyżej postępowanie celowościowe, a zadaniem – projektowanie owego postępowania w oparciu o przyjęty system wartości i uznane twierdzenia teoretyczne. Niejednokrotnie wspomnianą naukę określa się jako inżynierię społeczną”.
Socjotechnika to „nauka praktyczna” dostarczająca wiedzy, której zastosowanie, używając odpowiednich instrumentów i środków, pozwala na skłonienie jednostek bądź grupy osób do zachowań oczekiwanych przez sprawców oddziaływań (Podgórecki 1966: 23).
Współcześnie pojęcie „socjotechnika” funkcjonuje na dwóch płaszczyznach. Na jednej jest traktowana jako anachroniczna nauka, budząca moralne kontrowersje, a na drugiej pojawia się jako ukryty wpływ na niczego nieświadome społeczeństwo (por. Pawełczyk 2006: 57).
W skali makro socjotechnika traktowana jest jako „(…) proces nie poddający się kontroli, którego uczestnicy nie są świadomi kierunku i całości zmian, które kształtują. Proces ten jest pewną wypadkową składowych oddziaływań. Nie musi być związany z konkretnym interesem politycznym czy ekonomicznym” (tamże: 58).
W skali mikro socjotechnika „(…) postrzegana jest w sposób zbanalizowany, jako działanie ukierunkowane na szybki efekt, pojmowany zarówno jako partykularny (socjotechnika polityczna, marketing polityczny), jak i obiektywnie korzystny (kampanie społeczne) interes. W skrajnych przypadkach socjotechnikę w skali mikro utożsami się z reklama polityczną, społeczną czy komercyjną” (tamże).
BIBLIOGRAFIA:
- Churska, Karolina. 2006. Klasyczny paradygmat socjotechniki. W: Dwa oblicza socjotechniki. P. Pawełczyk (red.). Poznań: Wydawnictwo Naukowe INPiD UAM.
- Pawełczyk, Piotr. 2006. Koniec socjotechniki czy nowa socjotechnika? W: Dwa oblicza socjotechniki. P. Pawełczyk (red.). Poznań: Wydawnictwo Naukowe INPiD UAM.
- Podgórecki, Adam. 1966. Zasady socjotechniki. Warszawa: .
