W poniedziałek 16 stycznia 2017 r. w Lublinie spotkali się ludzie zatroskani bezpieczeństwem gospodarczym Polski. Odbyła się tego dnia konferencja pt. „Współpraca przemysłu i nauki – klucz do sukcesu” w Centrum Transferu Wiedzy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Organizatorem konferencji był Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL wraz z Konsorcjum Bezpieczeństwo Gospodarcze Polski. Konsorcjum tworzy 13 podmiotów: Agencja Rozwoju Przemysłu SA, Fundacja Instytut Badań ADR „Prawo i Gospodarka”, Grupa Azoty S.A., Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, KGHM Polska Miedź S.A., Kredyt Inkaso S.A., PGE Dystrybucja S.A., Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A., Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., Port Lotniczy Lublin S.A., Union Investment TFI S.A., Urząd Dozoru Technicznego i Wolf Theiss Kancelaria Prawna w Warszawie.
O godzinie 11.00 nastąpiło otwarcie konferencji. Głos zabrał m.in. Rektor uczelni, witając uczestników. Słowo wprowadzające wygłosił prof. Andrzej Stanisławek, Senator RP oraz Przewodniczący Senackiej Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności. W swoim wystąpieniu położył nacisk na znaczenie innowacyjności: „bez nauki, bez innowacyjności nie posuniemy się do przodu (…) albo uczestniczymy w komercjalizacji wiedzy, albo jesteśmy z tyłu – nikt nie czeka”. W świetle nowej ustawy najważniejszy ma być naukowiec, ponieważ to on wykonuje pracę i nie może czerpać z tego jedynie niewielkich zysków.
Następnie odbyła się prezentacja publikacji „Współpraca przemysł – nauka. Dobre praktyki” opracowanej w ramach konsorcjum. Jej celem jest odpowiedź na pytanie, w jaki sposób naukowcy powinni definiować potrzeby przedsiębiorców i z nimi współpracować. Prezentacja miała dość ciekawą formę, ponieważ o publikacji opowiadali dwaj goście: Marek Zuber oraz prof. Dariusz Dudek, którzy skoncentrowali się na zupełnie różnych sprawach. Marek Zuber opowiedział o tym jak wygląda finansowanie inwestycji w USA i jakie są główne przeszkody do pokonania w Polsce. Wśród tych przeszkód wyróżnił trzy najważniejsze: (1) obawę polityków (samorządu) przed podejmowaniem decyzji, ponieważ zostaną rozliczeni przez następców; (2) obawę przed porażką, która jest bardzo źle widziana w Polsce, podczas gdy w USA można bez skrępowania przyznać się do upadłości i nie rodzi to negatywnych konsekwencji; (3) awersję do ryzyka inwestorów, którzy boją się, że przedsięwzięcie zakończy się porażką i mają pretensję, że spółka upadła. Kolejny głos zabrał prof. Dariusz Dudek. Obiecał, że w swoich słowach odniesie się tylko do publikacji, co nie do końca się udało. Pan profesor (prawnik) z prawniczą skrupulatnością zapytał też o to, czym jest ten „klucz do sukcesu” we współpracy przemysłu i nauki, zawarty w tytule konferencji. Według niego powinno nim być prawo.
Po części wprowadzającej, miały miejsce wystąpienia prelegentów, reprezentujących spółki z udziałem Skarbu Państwa. Opowiadali oni o projektach, które prowadzą lub prowadziły ich firmy, o tym jak współpracują z nauką, z jakim efektem i wskazywali dobre praktyki.
Rozpoczął Maciej Kropidłowski, Dyrektor Biura Rozwoju i Technologii PKN ORLEN S.A. Spółka ta ma profil działalności typowo przemysłowy, dysponuje własnych zapleczem badawczym, ale też chętnie współpracuje z Politechniką Warszawską, a początki tej współpracy sięgają roku 1971. Współpraca firmy z nauką polega na przyjmowaniu studentów, którym przydziela się jakieś zadanie, ponadto prowadzone są studia podyplomowe, zlecane prace badawcze i koncepcyjne, ogłaszane konkursy na prace dyplomowe i badawcze. Przedstawiciel PKN ORLEN przyznał jednak, że tej współpracy jest wciąż za mało i zaprasza naukowców, którzy tworzą w laboratoriach coś ciekawego do zaprezentowania swojej pracy.
Andrzej Skwarek, Wiceprezes Zarządu Grupy Azoty S.A. Zakłady Azotowe „Puławy” S.A., mówił o Centrum Kompetencji Puławy. Jest to pierwszy polski think-tank rolniczy, którego celem jest stworzenie modelu nowoczesnego przedsiębiorstwa rolnego, podnoszenie kompetencji rolników itp. Prowadzone są m.in. studia podyplomowe dla doradców rolnych. Grupa Azoty S.A. z sukcesami współpracuje ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego. Zaprezentowanych zostało 5 projektów: (1) Megaprojekt (2008-2013); (2) Phosphorus (2011-2016); (3) Azomais (2012-2016); (4) Projekt demonstracyjny RSM (2014-2019); (5) Inteligentne nawozy – Projekt N-Manager.
Jako trzeci prezentował doświadczenia swojej spółki ze środowiskami naukowymi w zakresie transferu wiedzy Andrzej Danilkiewicz, Dyrektor Biura Pozyskiwania Funduszy Zewnętrznych PGE Dystrybucja S.A. Celem jego spółki jest przede wszystkim stabilna dostawa energii, a współpraca z nauką dotyczy „nieodkrytych przestrzeni”. Wynika to z przeświadczenia, że „nie wiemy jak ten sektor będzie wyglądał za 10 lat”, a więc stawia się na wiedzę, która może być przydatna, nie można jednak jeszcze tego ocenić. Potrzebny jest przede wszystkim dialog.
Przedstawicielka KGHM Polska Miedź S.A. Anna Andrykiewicz – Szczęsna, koordynator Przedsięwzięcia CuBR w KGHM Polska Miedź S.A. opowiedziała o umowie łączącej od 2013 r. jej firmę z NCBiR, dzięki której mogą poznać oczekiwania naukowców.
Dariusz Dzirba, Dyrektor Departamentu Badań i Rozwoju w PGNiG S.A. podzielił się z audytorium mniej typowymi przykładami współpracy. PGNiG S.A. organizuje i angażuje się w: (1) Warsztaty Innowacyjnych Pomysłów – współpraca z małymi i mikro przedsiębiorstwami oraz startupami, gdzie następuje odwrócenie ról, to PGNiG idzie do małego przedsiębiorcy; (2) Naukowa Grupa Doradców – współpraca ze środowiskiem naukowym, jest to ciało doradcze złożone z wybitnych naukowców, spółka postawiła sobie za punkt honoru włączenie działalności humanistycznej do tej grupy (jest obecnych dwóch profesorów), (3) Konkurs Młodzi Innowacyjni dla PGNiG – skierowany do naukowców, studentów i doktorantów, w którym wystarczy pomysł, nawet jedno zdanie może zapewnić zwycięstwo, a dodatkowo istnieje możliwość wprowadzenia tego pomysłu w życie.
Na tym skończyła się ta część konferencji. Po przerwie kawowej i rozmowach w kuluarach, rozpoczęła się dyskusja panelowa. Dość oryginalnie trzeba przyznać, ponieważ od powitania gości z Chin w ich ojczystym języku. Pierwszy panel dyskusyjny nosił nazwę: „Aktualne propozycje polskiego rządu dla obszaru współpracy przemysłu i nauki”. Poprowadził go Mateusz Kędzierski, Dyrektor Departamentu Innowacji i Rozwoju technologii ME. W dyskusji wzięli udział: dr hab. Przemysław Czarnek, Wojewoda Lubelski; prof. Maciej Chorowski, dyrektor NCBiR oraz prof. dr hab. Zofia Stępniewska, KUL.
Wojewoda Lubelski, Przemysław Czarnek mówił, że działania rządu w tym zakresie, przebiegają dwutorowo. Po pierwsze chodzi o uwolnienie przedsiębiorców, aby zamiast „użerać” się z administracją, mogli funkcjonować. Druga sprawa to uczelnie, które stały się beneficjentami studentów, a sam student „dobrem”, którego nie można wyrzucić z uczelni. W związku z tym ostatnim, działania MNiSW zmierzają do zmiany sposobu finansowania uczelni. Więcej pieniędzy musi iść na naukę, aby stała ona na wysokim poziomie, a naukowiec powinien pracować dla sektora prywatnego, aby pomóc mu się rozwijać.
Dyrektor NCBiR, Maciej Chorowski wyjaśnił, że celem NCBiR „(…) jest wzrost innowacyjności gospodarki, a nie wspieranie nauki”. Środki, którymi dysponuje agencja, kierowane są do gospodarki, ale w taki sposób aby miało to wartość naukową, tzn. rezultaty były publikowane i od razu wdrażane. Pieniądze, którymi dysponuje NCBiR muszą wrócić do gospodarki. Wśród nowych propozycji jest i taka, żeby część budżetu oddać do dyspozycji twórcom, a więc pozostawić swobodę kreowania budżetu ludziom zdolnym. Ważne byłoby także zejście ze ścieżek ścisłego rozliczania, przyznanie sobie prawa do porażek. Ponadto powinny być precyzyjnie określane cele badawcze, tak aby można było stwierdzić, czy zostały osiągnięte. Dla zobrazowania problemu przywołane zostało nawet opowiadanie Sławomira Mrożka „Słoń” – nie można bowiem zastąpić słownia trzema tysiącami królików.
Prof. Zofia Stępniewska, która również brała udział w panelu, reprezentuje nauki przyrodnicze w zakresie biochemii. Zwróciła uwagę, iż jest zbyt mało kontaktu z doktorantami. To oni mają świeże pomysły, kreatywny umysł. Dzięki takiej współpracy może zrodzić się zupełnie nowa jakość. Naukowcy są zamknięci w zaciszach laboratoriów, pracują wiele lat nad pomysłami, które być może skończą się niepowodzeniem. Po nawet najgorszej porażce, trzeba podnieść głowę i iść dalej. Pani profesor jako główne bariery w uprzemysłowieniu badań, wskazała te związane z finansowaniem, tzn. rozliczanie za godziny dydaktyczne zamiast za wysiłek naukowy oraz „okrajanie” bardziej rozbudowanych pomysłów.
Drugi panel dyskusyjny nosił nazwę „Jaki jest najlepszy model współpracy przemysłu z nauką w polskich realiach?”. Poprowadził go Jakub Kurasz, Dyrektor w PwC, a wzięli w nim udział: prof. Jan Szmidt, Rektor Politechniki Warszawskiej; Piotr Chełmiński, Członek Zarządu PKN ORLEN S.A.; Andrzej Kojro, Prezes Zarządu Enea Operator; Grzegorz Dolecki, Wiceprezes Zarządu ds. Operacyjnych PGE Dystrybucja S.A.; Senator Adam Gawęda, Wiceprzewodniczący Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności.
Dyskusję rozpoczął energicznie Rektor Politechniki Warszawskiej, prof. Jan Szmidt. Podkreślił znaczenie konfliktu istniejącego pomiędzy uczelniami a instytutami, wynikającego z walki konkurencyjnej, która nie powinna mieć miejsca. Jego zdaniem Polska jest daleko w rankingach i wygląda niekorzystnie na tle innych krajów ze względu na wrzucanie wszystkich do jednego worka pod nazwą szkolnictwo wyższe. Stan faktyczny nie jest taki zły. Nie powinniśmy patrzeć uparcie na Dolinę Krzemową, ale rozwijać nasz polski model współpracy, oparty o wzajemne zaufanie i przenikanie się środowisk przemysłu i nauki. Prof. Jan Szmidt zapewnił także, że Politechnika Warszawska nie ma tych problemów, o których była już mowa wcześniej, ponieważ naukowcy, którzy „mają rozpęd naukowy” są zwalniani z dydaktyki, aby nie tracić na to ich energii.
Pozostali paneliści dość skrótowo opowiedzieli o doświadczeniach swoich firm we współpracy z nauką. Prezes Zarządu Enea Operator Andrzej Kojro zwrócił uwagę na konieczność finansowania naukowców, ponieważ dzięki samemu bogactwu duchowemu nie będą mogli żyć i pracować. Z panelistów tylko Grzegorz Dolecki, Wiceprezes Zarządu ds. Operacyjnych PGE Dystrybucja S.A., dostrzegł konieczność włączenia nauk humanistycznych w kreowanie rozwiązań innowacyjnych, ponieważ same realia techniczne do tego nie wystarczą.
Konferencję podsumował i zamknął ks. dr hab. Włodzimierz Broński, Przewodniczący Rady Konsorcjum. W serdecznych słowach podziękował gościom i uczestnikom za przybycie i zaprosił do Lublina na kolejne wydarzenia.
Socjolog (2009 – UKSW) i project manager (2011 – SGH). Członek International Sociological Association (ISA). Specjalizacja: socjologia zarządzania i rozwoju lokalnego.
