Mirosław J. Szymański
Socjologia edukacji
Czy socjolog powinien zajmować się zjawiskami związanymi z szeroko rozumianą edukacją? Profesor Mirosław Szymański, autor podręcznika akademickiego „Socjologia edukacji”, który ukazał się w tym roku, przekonuje że jak najbardziej.
Jest to jego zdaniem konieczność, szczególnie we współczesnych czasach, kiedy gwałtowne przemiany jakim podlegała Polska i postępująca demokratyzacja życia społecznego, uśpiły czujność socjologów na dysfunkcje w obszarze oświaty. Prawdopodobnie wielu z nich milcząco założyło, że nie będzie już nierówności w dostępie do edukacji wynikającej ze społecznych uwarunkowań, trudności z utrzymaniem zadowalającej jakości kształcenia wobec wzrostu liczby szkół wyższych, czy potrzeby podejmowania badań związanych z pojawiającymi się nowymi typami problemów w obecnych realiach.
Autorem omawianej książki jest socjolog edukacji i pedagog, profesor zwyczajny Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie oraz Wyższej Szkoły Edukacji Zdrowotnej i Nauk Społecznych w Łodzi. W swoich publikacjach podejmuje problematykę edukacji w Polsce i na świecie. Podręcznik „Socjologia edukacji” ukazał się w 2013 r., nakładem Oficyny Wydawniczej „Impuls”.
Książka składa się z pięciu rozdziałów. W pierwszym prof. Szymański zajmuje się kwestią genezy, przedmiotem, obszarem badań i perspektywami teoretycznymi socjologii edukacji. Drugi rozdział dotyczy procesów społecznych tworzących kontekst dla zmiany edukacyjnej. Kolejny rozdział omawia wpływ jaki wywiera na jednostki społeczeństwo. Rozdział czwarty traktuje o znaczeniu edukacyjnym różnych instytucji (takich jak: rodzina, szkoła, zakład pracy, ośrodki władzy, a także środki masowego przekazu). Ostatni rozdział podejmuje tematykę roli edukacji w społeczeństwie.
Warto wspomnieć o obszernej bibliografii podręcznika, która ma zwykle duże znaczenie dla osób zainteresowanych szerzej tematem. Nie do przecenienia jest także indeks nazwisk i indeks rzeczowy, które są w tej pozycji obecne, umożliwiając szybki dostęp do poszukiwanej informacji.
Książka napisana jest przystępnym, zrozumiałym językiem, a jej struktura jest spójna i ułatwiająca czytelnikowi orientację w prezentowanych zagadnieniach. Praktycznie na każdej stronie znajdują się ramki zawierające najważniejsze myśli. Na końcu rozdziału można znaleźć problemy do dyskusji (w formie pytań) i słownik najważniejszych terminów. Największym mankamentem publikacji wydaje się jej objętość – niecałe 200 stron tekstu.
„Socjologia edukacji” przeznaczona jest dla naukowców zajmujących się problematyką nauk o edukacji. Może być wykorzystana podczas zajęć dydaktycznych ze studentami, szczególnie z socjologii edukacji, pedagogiki społecznej, pedagogiki porównawczej czy polityki oświatowej.
Odpowiedzi na problemy-pytania postawione na początku tego tekstu, a dotyczące kondycji systemu oświaty w Polsce, wydają się intuicyjne, ale dla nauki to za mało. Wystarczyć może jednak dla badacza, który dostrzeże problem i postanowi się nim zająć w sposób systematyczny. Być może styczność z tym obszarem, którą każdy miał w jakimś momencie swojego życia, a także mieć będzie choćby poprzez swoje dzieci, pobudzi pogłębioną refleksję, która przełoży się na rozwój tej subdyscypliny socjologii i w efekcie zastosowanie w praktyce wypracowanych rozwiązań.
