Teoria przewagi absolutnej została wprowadzona przez Adama Smitha w 1776 r. w odniesieniu do zasobów i kosztów pracy. Obecnie jest stosowana wobec różnych rodzajów zasobów (bogactwa naturalne i mineralne, zaawansowana technologia), których posiadanie zapewnia absolutne korzyści w stosunku do konkurentów. Przewaga absolutna oznacza „(…) zdolność kraju do wyprodukowania większej ilości produktów z danych zasobów wytwórczych niż w kraju konkurenta, a więc przewagę w zakresie jednostkowych kosztów produkcji przy wytwarzaniu określonych dóbr. Źródłem tej przewagi może być większa obfitość zasobów, jak np. w wypadku zaawansowanej technologii, która nie jest powszechnie dostępna, lub też wyższa efektywność nakładów, jak np. większa wydajność pracy” (Zielińska-Głębocka 2006: 63).
Teoria kosztów absolutnych to z jednej strony efekt zdecydowanej polemiki z poglądami merkantylistów, a z drugiej pierwszy element tzw. klasycznej teorii handlu międzynarodowego. „Zgodnie z podstawową częścią tej teorii (tzw. zasadą kosztów absolutnych) podstawą specjalizacji międzynarodowej, a zarazem źródłem osiągania korzyści z handlu międzynarodowego jest występowanie między dwoma krajami i (lub) większą liczbą krajów bezwzględnych (absolutnych) różnic w kosztach wytwarzania, które A. Smith mierzył wyłącznie nakładami pracy. Jego zdaniem, jeśli określony kraj A jest bardziej efektywny (dysponuje absolutną przewagą) w produkcji dobra x, a zarazem jest mniej efektywny niż inny kraj B (tzn. nie dysponuje nad tym krajem B absolutną przewagą) w produkcji dobra y, to oba kraje mogą osiągać korzyści wskutek rozwoju wzajemnego podziału pracy, i to bez względu na stan bilansu handlowego, pod warunkiem że kraj A eksportuje do kraju B całość lub część produkcji towaru x, w przypadku którego dysponuje absolutną przewagą, w zamian za import z kraju B całości lub części ogólnej produkcji towaru y, w przypadku którego absolutną przewagą dysponuje jego partner handlowy” (Misala 2000: 66-67).
Innymi słowy teoria przewagi absolutnej mówi o tym, że międzynarodowy podział pracy (oznaczający że każdy kraj specjalizuje się jedynie w kilku produktach, a nie we wszystkich) jest korzystny dla wszystkich jego uczestników. „Międzynarodowy podział pracy pozwala na lepsze spożytkowanie przez oba kraje posiadanych przez nie zasobów, co znajduje odbicie w tym, że eksportując towary będące przedmiotem specjalizacji, a importując te, które specjalizują się partnerzy, kraje uczestniczące w międzynarodowej wymianie towarowej wytwarzają więcej dóbr” (Budnikowski 2006: 41). Natomiast kryterium, które wskazuje kierunek specjalizacji powinna być różnica w kosztach wytwarzania (lub wydajności pracy).
Prowadzi to do lepszego wykorzystania mocy produkcyjnych oraz powoduje wzrost rozmiarów produkcji obu towarów i zwiększa korzyści krajów. Sam Adam Smith w Badaniach nad naturą i przyczynami bogactwa narodów pisał: „Jest zasadą każdego roztropnego ojca rodziny, by nie próbować nigdy wyrabiać w domu tego, czego wyrób kosztuje więcej niż kupno (…). Jeżeli obcy kraj może nas zaopatrzyć w jakiś towar taniej, niż my sami możemy to uczynić, lepiej ów towar nabyć za jakąś część wyrobów własnego przemysłu, który obejmuje dziedzinę, w jakiej mamy przewagę nad innymi krajami” (cyt. za: Misala 2000: 68-69).
Teoria ta nie pozwala wyjaśnić powodów obrotów handlowych w sytuacji gdy jeden z partnerów produkuje większość towarów drożej od drugiego, a więc nie ma żadnej przewagi absolutnej. Czy wtedy opłaca się wymiana? Na to pytanie odpowiedział D. Ricardo w ramach teorii przewagi względnej.
BIBLIOGRAFIA
- Budnikowski, Adam. 2006. Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
- Iskra, Wiesława. 2000. Klasyczne teorie w ujęciu Smitha i Ricarda. W: Międzynarodowe stosunki gospodarcze. W. Iskra (red.). Warszawa: Fundacja Innowacja.
- Kawecka-Wyrzykowska, Elżbieta. 2000. Polityka handlowa. W: Międzynarodowe stosunku gospodarcze. A. Budnikowski, E. Kawecka-Wyrzykowska (red.). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
- Misala, Józef. 2000. Korzyści z handlu międzynarodowego w świetle teorii. W: Międzynarodowe stosunku gospodarcze. A. Budnikowski, E. Kawecka-Wyrzykowska (red.). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
- Zielińska-Głębocka, Anna. 2006. Standardowy model handlu międzynarodowego. W: T. Rynarzewski i A. Zielińska-Głębocka. Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
