Rozszerzony system POL-on, Polska Mapa Drogowa Infrastruktury Badawczej i łatwiejsze finansowanie działań popularyzujących naukę, to kilka zmian, które wejdą w życie 25 maja, wprowadzane przez nowelę ustawy o zasadach finansowania nauki.
Dzięki nowelizacji w systemie nauki i szkolnictwa wyższego oficjalnie zaistnieje pojęcie Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej (PMDIB). Wprawdzie określenie to już funkcjonowało, ale nie miało bezpośredniego umocowania w polskim systemie prawa. Na mapie znajdą się najważniejsze, strategiczne dla polskiej nauki obiekty i urządzenia badawcze. Wnioski o umieszczenie na mapie będą mogły składać m.in. jednostki i konsorcja naukowe, centra naukowo-przemysłowe, centra naukowe PAN, a decyzję o wpisaniu przedsięwzięcia na PMDIB będzie podejmował minister nauki.
Ustawa rozszerzy też system informacji POL-on. Teraz zawiera on dane o szkolnictwie wyższym, a po wejściu w życie nowelizacji znajdą się w nim też informacje nt. instytucji naukowych. Uwzględnione będą w nim informacje m.in. o osiągnięciach naukowych jednostek, otrzymanych przez nie patentach, zorganizowanych konferencjach naukowych, wydawanych czasopismach. Dostęp do większości z tych danych będzie otwarty i powszechny.
Wchodzące w życie przepisy ułatwią też finansowanie działań służących upowszechnianiu i promocji wiedzy oraz osiągnięć naukowych. Wydawcy czasopism, w tym uczelnie i jednostki naukowe, które udostępniają publikowane treści przez internet, będą mogły otrzymać środki finansowe m.in. na stworzenie anglojęzycznych wersji publikacji, udział zagranicznych recenzentów w ocenie publikacji. Środki finansowe na działalność upowszechniającą naukę będą mogły otrzymać też biblioteki naukowe, które nie wchodzą w skład jednostek naukowych.
Nowelizacja kładzie nacisk na projakościowe finansowanie nauki. Jednostki, które wskutek okresowej oceny otrzymały najniższą kategorię naukową: C, obejmą zmiany w przyznawaniu tzw. dotacji statutowej. Zgodnie z nowelą wyłącznie w ciągu roku po przyznaniu kategorii C jednostka będzie mogła otrzymywać dotację na prowadzenie badań naukowych lub prac rozwojowych, służących rozwojowi młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich. Jeśli – w wyniku ponownej oceny – placówka znów otrzyma najniższą kategorię, to nie będzie mogła otrzymać żadnych środków na finansowanie działalności statutowej, aż do czasu podwyższenia kategorii. Pieniądze na pokrycie kosztów restrukturyzacji będzie mogła otrzymywać przez maksymalnie dwa lata po roku przyznania kategorii C.
Przyznawane przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego środki finansowe będą rozdzielane na podstawie algorytmów opartych o dane liczbowe. Przy podziale środków finansowych na naukę brane będą pod uwagę m.in. poziom naukowy prac prowadzonych w danej jednostce i ich znaczenie dla rozwoju nauki, praktyczna użyteczność uzyskanych wyników, w tym znaczenie dla rozwoju innowacyjności gospodarki. Z kolei wysokość dotacji na budowę dużej infrastruktury badawczej oraz inwestycje budowlane, będzie zależała m.in. od wpisania na Polską Mapę Drogową Infrastruktury Badawczej, posiadania programu badań naukowych.
Nowela zmieniła też definicję „młodego naukowca”, który w roku ubiegania się o środki finansowe nie ukończył 35. roku życia. Zgodnie z zapisami zawartymi w noweli ten okres będzie można wydłużyć o czas, w którym naukowiec przebywał np. na urlopie rodzicielskim, wychowawczym albo pobierał zasiłek chorobowy w związku z długotrwałą niezdolnością do pracy. Łączny czas takich przerw w pracy nie może przekroczyć jednak dwóch lat. W noweli znalazła się też definicja „osoby rozpoczynającej karierę naukową”. W tej kategorii będą się mieściły osoby prowadzące działalność naukową bez względu na wiek.
Projekt założeń do nowelizacji ustawy o zasadach finansowania nauki, w listopadzie 2012 r. zaprezentowała ówczesna minister nauki i szkolnictwa wyższego Barbara Kudrycka. W grudniu 2013 r. przyjął go rząd, a 17 stycznia 2014 r. został przesłany do Sejmu. Prezydent Bronisław Komorowski podpisał ją na początku lutego 2015 r.
